Xuân quê hương, xuân trong tình ca

Hải Phòng của những dòng sông chạy òa ra biển, của những con người cần lao nhọc nhằn nắng gió phai màu áo thợ, nhưng đã yêu ai yêu hết lòng. Hải Phòng của Bạch Đằng Giang, của Nữ tướng Lê Chân tạc vào năm tháng, trên những trang sử hào hùng dân tộc chống giặc ngoại xâm.

Hải Phòng của những con người đi lên từ biển, đúng như mong muốn quyết đoán của Bác Hồ, như lời dự báo: “Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. Trong sự phát triển chung của cả nước, Hải Phòng cũng ngày một chuyển mình, vững bước đi lên. Ước mong thành phố Cảng “đàng hoàng, to đẹp” như lời Bác dạy hôm nay đã thành sự thật. Những con đường, những cây cầu mới, những công trình khang trang và diện mạo thành phố thay đổi mỗi ngày. Hải Phòng đang bừng sáng vươn lên.

Nhưng, còn có một Hải Phòng khác da diết, bâng khuâng, in vào tâm hồn mỗi người đất Cảng. Hải Phòng đó được ghi lại trong những bản tình ca mùa Xuân mà nhạc sĩ của Hải Phòng, cả những nhạc sĩ vì yêu Hải Phòng mà sáng tác nên.

Như những ca từ trong “Bến xuân” của cố nhạc sĩ Văn Cao. Ca khúc này được sáng tác vào năm 1942, khi hai nhạc sĩ Văn Cao và Phạm Duy cùng đang sống ở Hải Phòng. Lúc này, Văn Cao có tình cảm với Hoàng Oanh, một thiếu nữ Hải Phòng. Sau lần đầu và duy nhất được Hoàng Oanh đến thăm, Văn Cao cảm tác lên những câu mở đầu đầy thơ mộng: “Nhà tôi bên chiếc cầu soi nước. Em đến tôi một lần…“.

Hoàng Oanh là nữ ca sĩ. Vào đầu thập niên 1940, nàng đến thăm Văn Cao ở bến đò Rừng. Tiếc rằng lúc đó nàng có người yêu rồi. Và chỉ thăm Văn Cao một lần duy nhất rồi lên xe hoa. Mấy năm sau, không may chồng của Hoàng Oanh qua đời. Mùa xuân năm 1947, Văn Cao gặp lại “người trong mộng” ở Việt Trì, khi đó nàng đi theo ban ca kịch kháng chiến. Sau hai lần gặp ấy, bài hát “Bến xuân” được sáng tác xong nhưng chưa hoàn thiện. Với sự góp ý của nhạc sĩ Phạm Duy, phần giai điệu được chỉnh sửa, lại thêm phần lời thứ 2 để tạo nên một “Bến xuân” vĩnh cửu trong lòng công chúng yêu nhạc. Nhạc sĩ Văn Cao tuy không sinh ra ở Hải Phòng, song với hơn 20 năm sống tại thành phố Cảng, ông trở thành người Hải Phòng đích thực. Tinh thần, cảm xúc và cốt cách Hải Phòng cũng theo đó mà ngấm vào từng sáng tác của ông, trong đó có những ca từ dịu dàng, lãng mạn của “Bến xuân”: “…Dìu nhau theo dốc suối nơi ven đèo/ Còn thấy chim ghen lời âu yếm/ Đến đây chân bước cùng ngập ngừng/ Mắt em như dáng thuyền soi nước/ Tà áo em rung trong gió nhẹ thẹn thùng ngoài bến xuân…”

Không chỉ có Văn Cao, Hải Phòng còn là nơi sinh ra không ít thế hệ nhạc sĩ tên tuổi, đóng góp nhiều thành tựu sáng tác nổi bật, có giá trị nghệ thuật cao, phục vụ đời sống tinh thần của đông đảo nhân dân thành phố cùng cả nước. Như Đoàn Chuẩn, Ngô Thụy Miên, Hoàng Quý, Tô Vũ, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Thanh Bình… Tiếp nối là thế hệ nhạc sĩ: Trần Hoàn, Lương Vĩnh, Vũ Ngọc Quang, Vũ Loan, Nguyễn Kim, Hà Giang, Văn Lương, Hoàng Sửu, Ngọc Hải, Hùng Thế, Cáp Trọng Vinh, Hà Đức Hậu, Danh Huế, Thế Dương, Văn Tấn… Rồi kế tiếp có nhạc sĩ Tùng Ngọc, Đỗ Trung, Thế Vinh, Phan Lạc Long, Phạm Nguyễn, Hoàng Hữu Doanh… Những gương mặt nhạc sĩ trẻ hôm nay có Xuân Bình, Xuân Trí, Ngọc Thành, Duy Khánh, Ngọc Sơn… Tất cả đều là những người nhiệt huyết sáng tác trên con đường tiếp bước cha anh. Đặc biệt nhạc sĩ trẻ Xuân Bình vượt lên với sáng tác “Tôi người Hải Phòng“, để lại ấn tượng trong lòng người yêu mến. Đó chính là minh chứng từ sự lao động không ngừng của nghệ sĩ Hải Phòng với mong muốn ghi lại phần nào bức tranh phát triển của thành phố qua những tác phẩm âm nhạc mang dấu ấn riêng.

Đặc biệt hơn, miền đất Hải Phòng còn chắp cánh cho nhiều cảm xúc thăng hoa của những nhạc sĩ yêu mến Hải Phòng. Hay nói đúng hơn, họ “phải lòng” đất Cảng. Để từ mối tình “sét đánh” ấy, nảy lên những nốt nhạc, ca khúc dạt dào tình yêu Hải Phòng. Như câu chuyện về nhạc sĩ Hồ Bắc với bài hát “Bến Cảng quê hương tôi” được bắt đầu bằng ca từ: “Khi Xuân sang trên bến Cảng, đàn hải âu tung cánh bay rợp trời. Cảng của ta vui đón bao chuyến hàng, những chuyến hàng bè bạn từ xa xôi, những chuyến hàng Việt Nam gửi đi muôn nơi…”. Kỳ lạ là, cả bài hát không có từ nào nhắc tới hai chữ “Hải Phòng”, nhưng khi tiếng hát cất lên, tất cả người nghe đều thấy trong mỗi lời hát là một thành phố Cảng tấp nập, rộn ràng những chuyến tàu vào ra mỗi ngày. Phải yêu Hải Phòng thế nào, Hải Phòng phải gợi cảm xúc với các nhạc sĩ ra sao mới có thể kết tinh thành những bài hát mãi ghi dấu trong lòng người yêu nhạc đến vậy.

Bởi thế, nhắc đến những bản tình ca mùa xuân của nhạc sĩ Hải Phòng, về Hải Phòng của các nhạc sĩ yêu mến đất Cảng, ai cũng thấy dâng lên niềm tự hào và cảm động. Nhất là khi Hải Phòng góp phần tạo dựng nên nhiều thế hệ nhạc sĩ đóng góp không nhỏ trong đời sống âm nhạc cả nước nói chung và thành phố nói riêng. Biết bao bài hát của nhạc sĩ Hải Phòng sáng tác, biết bao bản tình ca mùa xuân về Hải Phòng bao năm trôi qua vẫn mãi vang lên, rung ngân trên môi người say đắm.

Nghệ sĩ Hải Phòng cũng như người đất Cảng, với tính cách mạnh mẽ, ai cũng hiểu rõ giá trị của sức lao động, giá trị tình cảm mỗi người dành cho nhau. Ai cũng sẵn sàng hy sinh, sẵn sàng đối đầu với mọi thách thức, khó khăn, để lượm gặt mùa màng cuộc sống tốt tươi. Bởi thế trong mỗi tác phẩm thơ, ca, nhạc, họa… đều dâng lên hương vị mặn mòi rất riêng của con người biển cả. Như câu hát: “Hải Phòng quê tôi trìu mến, có nhiều sông uốn khúc lượn quanh. Biển xanh mênh mông dạt dào, thuyền ra khơi cá tươi đầy lưới…“. Câu hát thanh bình nơi phố biển mến yêu, đẹp xao xuyến lòng người ấy chính là một phần hơi thở Hải Phòng.

Nối tiếp truyền thống ấy, mùa xuân năm nay, trên cánh đồng âm nhạc của thành phố Cảng nở rộ nhiều ca khúc mới ngợi ca tình yêu, ca ngợi cuộc sống và quê hương đổi thay, được vang lên trong các chương trình giới thiệu tác phẩm mới của Hội Âm nhạc Hải Phòng, các tụ điểm ca nhạc, các phương tiện thông tin đại chúng, được mọi người đón nhận hân hoan.

Tự hào về thành phố, về Hải Phòng đang đổi thay mạnh mẽ từng ngày, các nhạc sĩ như cũng thăng hoa, tràn đầy hy vọng sẽ sáng tác nhiều hơn những tác phẩm đơm hoa muôn sắc trên cánh đồng nghệ thuật.

Nhạc sĩ Duy Thái/Theo Báo Hải Phòng