Đã có quy định: vỉa hè dành cho người đi bộ nhưng từ rất lâu, vỉa hè tại Hải Phòng hầu hết bị các hàng quán chiếm dụng làm nơi kinh doanh, để xe. Phần dành cho người đi bộ nếu có cũng chỉ còn rất nhỏ hẹp, phải len lách, đi ngoằn nghèo giữa vô số vật cản, còn lại phần nhiều phải đi xuống lòng đường. Ai cũng biết rất rõ tình trạng này, rất nhiều lần các cấp chính quyền ra quân dẹp vỉa hè, nhưng rồi chỉ sau đó ít lâu lại đâu đóng đấy. Tình trạng “đá ném ao bèo”, “đánh trống bỏ dùi” lặp lại hết năm này qua năm khác mà chưa có giải pháp nào thật hữu hiệu và lâu dài.
Còn nhớ, có dạo, quận Ngô Quyền đi đầu trong việc dẹp vỉa hè. Ngày đó, các hàng quán phải lùi vào trong, vỉa hè một số tuyến đường được giữ sạch sẽ, người đi bộ được đi đúng đường dành cho mình cảm thấy nhẹ nhõm, thư thái hẳn lên. Thế nhưng, niềm vui này kéo dài không lâu. Và bây giờ, hãy rảo bước qua các tuyến phố Lương Khánh Thiện, Trần Phú, Lạch Tray…, vốn được coi là hình mẫu trật tự đường hè một thời nay lại gần như cũ. Quán cà phê Highlands tại siêu thị Ánh Dương cũ (phố Trần Phú) một thời được dẹp hẳn vào trong thì bây giờ lại nghênh ngang ra vỉa hè. Vỉa hè phố Lương Khánh Thiện cũng có nhiều quán hàng ăn, quán nước, các loại hàng quán khác chiếm giữ. Còn tại Lạch Tray, Lê Lợi…, chả mấy chỗ vỉa hè được thông thoáng.
Tình trạng vỉa hè bị lấn chiếm xảy ra trên địa bàn nhiều quận của thành phố. Tại Hồng Bàng, Hải An, Lê Chân…, tìm được nơi vỉa hè không bị lấn chiếm khó hơn nhiều so với những điểm vỉa hè bị chiếm dụng. Cuối tuần qua, lãnh đạo quận Lê Chân trực tiếp kiểm tra đột xuất tình hình giữ gìn trật tự đường hè tại tuyến đường Tô Hiệu, Tôn Đức Thắng. Có lẽ thông tin kiểm tra được biết trước nên hầu hết vỉa hè đều được dẹp gọn gàng, nhất là đoạn cổng chợ An Dương, các tuyến vỉa hè thuộc các phường Trần Nguyên Hãn, An Dương, Lam Sơn… Vỉa hè thuộc địa phận quản lý của phường Trại Cau, Hồ Nam tuy không gọn gàng bằng, nhưng ít nhất cũng không quá “chướng tai gai mắt”. Tuy nhiên, chỉ sang ngày hôm sau là tất cả đều trở lại nguyên trạng. Nhiều cửa hàng bán xe máy tại phường Hồ Nam không chỉ bày vài chục chiếc xe máy ra vỉa hè, mà còn bày tiếp hàng nữa ra sát mép vỉa hè. Thế là chỉ còn khoảng hẹp ở giữa, người đi bộ ít ai muốn đi vào. Tại một số điểm khác, các cửa hàng dù ít dù nhiều đều muốn bày hàng hóa nhô ra ngoài vỉa hè khoảng 50 cm- 1 m, dường như nếu không bày như vậy thì không được khách để ý, bán không đắt hàng. Đó là chưa kể tới các loại xe máy, xe đạp của chủ, của nhân viên, của khách hàng để la liệt ngoài vỉa hè. Vì thế, không có chỗ cho người đi bộ là lẽ đương nhiên.
Nhiều cán bộ chính quyền phường, quận cho biết, không phải không muốn ra tay dẹp nạn lấn chiếm vỉa hè nhưng ngặt nỗi đây lại là kế sinh nhai của người dân nên rất khó xử lý kiên quyết. Có quán hàng nước, hàng ăn sáng, thậm chí chỉ là chõ xôi sáng, nhưng lại là nguồn sống của các hộ dân từ hàng chục năm, thậm chí vài chục năm, nên không nỡ, mặc dù họ lấn chiếm vỉa hè hẳn hoi. Còn lực lượng giữ gìn trật tự đường hè thì èo uột. Mức lương quá thấp, phương tiện, thiết bị thiếu thốn khiến ngọn lửa nhiệt huyết trong họ nguội dần nên chủ yếu làm cho qua chuyện, khi có đợt cao điểm, có phong trào, có đoàn kiểm tra thì sôi động hơn một chút rồi lại xẹp xuống như quả bóng xì hơi. Còn nữa, phương tiện xe đạp, xe máy quá nhiều, dù có cấm họ vẫn đậu trên vỉa hè, cũng không thể có đủ lực lượng dàn ra mà giữ.
Vấn đề đặt ra là: đô thị hiện đại, văn minh không thể cứ để mãi tái diễn cảnh lấn chiếm vỉa hè, lòng đường. Đã tới lúc, thành phố cần có sự quan tâm dài hơi, bài bản về việc này, không thể chỉ khuấy động phong trào một thời gian rồi lại để đấy. Cần nhất là có cách quản lý tổng thể, vỉa hè sắp xếp ra sao, xe đỗ thế nào, đỗ ở sát mép vỉa hè hay đỗ sát vào phía trong theo hàng theo lối; các quán ăn được hoạt động từ giờ nào tới giờ nào, sau đó nhất quyết phải dọn sạch, nhất là giờ cao điểm càng không được để hàng quán bày bán lấn chiếm hết diện tích. Phần đông lãnh đạo các quận, huyện, phường đều mong muốn thành phố có các quy định cụ thể trong quản lý vỉa hè; đồng thời sớm tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm về việc có nên tiếp tục duy trì đội trật tự đường hè hay chuyển mô hình khác phù hợp hơn… Tất cả đang chờ sự tham mưu, hiến kế của các ngành liên quan, của các quận, để đô thị Hải Phòng vươn tới mục tiêu đường thông, hè thoáng.
Trọng Nhân – Báo Hải Phòng
