Vị thuyền trưởng anh hùng trong trận chiến Gạc Ma bảo vệ chủ quyền biển đảo qua đời

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, đại tá Vũ Huy Lễ, người chỉ huy tàu HQ-505 tham gia trận chiến đấu bảo vệ chủ quyền Việt Nam ở Trường Sa ngày 14/3/1988, vừa qua đời vào sáng 19/8.

Chiều 19/8, trao đổi với Báo Người Lao Động, lãnh đạo phường Đằng Hải (quận Hải An, TP Hải Phòng) cho biết theo thông tin từ phía gia đình, ông Vũ Huy Lễ đã qua đời tại nhà riêng vào lúc 9 giờ 50 phút sáng ngày 19/8. Hiện gia đình và chính quyền địa phương đang chuẩn bị lo hậu sự cho ông Lễ. Dự kiến, lễ nhập quan cho vị cựu thuyền trưởng tàu HQ-505 sẽ diễn ra lúc 9 giờ ngày 20/8.

Sinh năm 1946, khi ông Vũ Huy Lễ 22 tuổi, đang học ở Hải Phòng thì sự kiện Vịnh Bắc Bộ diễn ra, ông xung phong đi bộ đội. Ông được phân công gia nhập đội tàu không số (nay là Lữ đoàn 125) với nhiệm vụ vận chuyển vũ khí vào miền Nam chiến đấu chống Mỹ.

Năm 1982, ông được cử đi đào tạo ở Leningrad (Liên Xô cũ). Học xong, về nước, ông nhận nhiệm vụ làm thuyền trưởng tàu HQ-505. Đó là con tàu lớn, dài cả trăm mét, nhưng là tàu vận tải quân sự. Vũ khí trang bị trên tàu chỉ có pháo cỡ nhỏ, tầm bắn hạn chế.

Đầu năm 1988, Trung Quốc chiếm đóng trái phép một số đảo ngoài Trường Sa như đảo Châu Viên, đảo Đá Nhỏ… Lúc đó, HQ-505 mới vận chuyển hàng hóa từ cảng Hải Phòng vào Cam Ranh. Ông Lễ huy động anh em chuẩn bị nhổ neo ra Bắc ăn Tết thì nhận nhiệm vụ phải đưa tàu ra chốt trực, giữ đảo ngoài Trường Sa.

Đóng ở đảo Đá Lớn được một tháng, đến trưa 13/3/1988, ông Vũ Huy Lễ (lúc đó mang hàm thiếu tá) nhận mật lệnh tiến ra Cô Lin để giữ đảo.

9 giờ ngày 13/3, tàu HQ-604 do đại úy Vũ Phi Trừ làm thuyền trưởng và tàu HQ-505 do thiếu tá Vũ Huy Lễ làm thuyền trưởng được lệnh từ đảo Đá Lớn tiến về phía Gạc Ma, Cô Lin.

Đến 6 giờ 30 phút sáng 14/3/1988, sau khi tàu HQ-604 bị bắn chìm, 3 tàu chiến Trung Quốc liên tục nã pháo vào HQ-505. Tàu bị trúng đạn vào buồng máy bên phải, hỏng máy trôi ra xa đảo Cô Lin gần 1 hải lý. Tất cả các khoang máy đều bốc cháy dữ dội, điện tắt tối om, nước tràn, dầu lênh láng. Tàu có xu hướng nghiêng, khả năng chìm trên vùng biển sâu 1.000m.

Trong thời khắc sinh tử, ông Lễ nhận định nếu tàu HQ-505 chìm, cán bộ chiến sĩ hi sinh, tàu mất, đảo không giữ được. Vì thế, ông quyết định bằng mọi giá phải giữ được tàu.

Chỉ trong vòng 3-4 phút, ông yêu cầu anh em kỹ thuật tập trung sửa máy tàu. Khi sửa xong, ông lệnh chạy cả 2 máy để mũi tàu hướng về đảo Cô Lin.

Khi gần đến Cô Lin, ông hạ lệnh mở hết tốc lực, cho tàu HQ-505 phi thẳng lên đảo. Lúc này tàu HQ-505 nằm gác 1/3 thân trên đảo và trở thành pháo đài kiên cố giữ đảo. Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ lập tức lên kế hoạch, nếu quân Trung Quốc đánh tàu, chiếm đảo, bộ đội sẽ dùng súng bộ binh để chiến đấu.

Sau khi đưa 5 chiến sĩ trên tàu bị thương lên đảo Cô Lin để cấp cứu, thuyền trưởng Lễ cùng nhiều đồng đội khác đưa xuồng cứu sinh quay lại đảo Gạc Ma để cứu vớt đồng đội.

Bị lính Trung Quốc dùng súng AK bắn trước mũi xuồng ngăn cản nhưng thuyền trưởng Vũ Huy Lễ vẫn anh dũng cùng anh em cứu trợ đồng đội. Suốt buổi sáng hôm ấy, họ vớt được 44 thương binh và tử sĩ rồi đưa về đảo Sinh Tồn để cứu chữa, mai táng.

Đến tối 14/3/1988, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ cùng 9 người nữa ở lại tàu, giữ đảo và luôn trong trạng thái chiến đấu.

Không chỉ thiếu thốn thực phẩm, tiếp tế khó khăn, các chiến sĩ giữ đảo Cô Lin luôn phải đối diện với căng thẳng về tinh thần. Ngày nào quân Trung Quốc cũng quấy nhiễu, cho tàu chiến đến đe dọa, kêu gọi đầu hàng.

Dù có thể rút về đảo Sinh Tồn nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe nhưng thuyền trưởng Lễ và đồng đội đã bám trụ lại đảo Cô Lin đến tháng 6/1988. Khi các hành động khiêu khích của hải quân Trung Quốc đã giảm và chủ quyền trên đảo Cô Lin được giữ vững.

Quyết định dùng chính con tàu dài gần 100m, rộng 38m làm pháo đài giữ đảo Cô Lin sau này được đánh giá là quyết định trọng đại, táo bạo và chính xác của thuyền trưởng Vũ Huy Lễ. Năm 1989, Tập thể tàu HQ 505 và thuyền trưởng Vũ Huy Lễ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Nhiều chiến sĩ khác được thưởng huân chương chiến công các hạng.

Tr. Đức