Ứng dụng sinh học phân tử trong chẩn đoán, theo dõi, điều trị ung thư: Mở ra hướng điều trị mới

Hiện nay, Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp chủ động nắm bắt, tăng cường ứng dụng sinh học phân tử trong chẩn đoán, theo dõi, điều trị ung thư đối với người dân thành phố và các tỉnh lân cận, góp phần tiết kiệm chi phí, thời gian đi lại đối với người bệnh…

Định hướng điều trị cụ thể với người mắc ung thư máu

Nam người bệnh Vi Thế T., sinh năm 2000, ở xã Lạng Khê, huyện Con Cuông (tỉnh Nghệ An) được phát hiện mắc bệnh bạch cầu dòng tế bào tủy xương (CML). Do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên người bệnh không tuân thủ điều trị. Đến ngày 4/10/2023, người bệnh phát hiện đau tức bộ phận sinh dục nên vào Khoa Huyết học lâm sàng (Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp). Qua xét nghiệm cho thấy lượng bạch cầu tăng quá cao, gấp 100 lần so với người bình thường dẫn đến nguy cơ tắc mạch nhiều cơ quan quan trọng của cơ thể, nguy cơ tử vong cao. Người bệnh được tiến hành xét nghiệm đột biến gien ABL-BCR bằng kỹ thuật PCR kỹ thuật số tại Trung tâm Xét nghiệm y học và sinh học phân tử của bệnh viện. Kết quả xét nghiệm phát hiện người bệnh Vi Thế T. mang đột biến gien ABL-BCR.

BSCK1 Phạm Thu Hương, Trưởng Khoa Huyết học lâm sàng cho biết, nếu đáp ứng tốt với thuốc, có thể sửa chữa làm mất đột biến gien và người bệnh có cơ hội sống khỏe mạnh. Còn theo TS. Bạch Thị Như Quỳnh, Giám đốc Trung tâm Xét nghiệm y học và sinh học phân tử, xét nghiệm đột biến gien ABL-BCR bằng kỹ thuật PCR kỹ thuật số không chỉ có ý nghĩa định tính mà còn có ý nghĩa định lượng. Cụ thể, sau khi người bệnh được điều trị bằng thuốc đích, sẽ tiếp tục làm xét nghiệm để theo dõi quá trình điều trị giúp đánh giá số lượng bản sao của gien bệnh trong máu. Từ đó, đánh giá được tình trạng lui bệnh ở mức độ phân tử, giúp bác sĩ lâm sàng đưa ra quyết định ngưng thuốc cho người bệnh ở thời điểm thích hợp. “Đối với trường hợp người bệnh Vi Thế T., chúng tôi sẽ theo dõi bằng kỹ thuật PCR kỹ thuật số 3 đến 6 tháng sau điều trị”, TS. Quỳnh cho biết.

Liệu pháp nhắm trúng đích là y học chính xác

Đối với các bệnh ung thư, điều trị đúng thuốc tế bào đích phù hợp các đột biến gien liên quan đến mỗi loại ung thư là hoàn toàn cần thiết. Việc tìm kiếm một đích đặc hiệu giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị chính xác hơn hoặc phù hợp từng người bệnh cụ thể. Vì thế, ứng dụng sinh học phân tử trong chẩn đoán, theo dõi, điều trị ung thư đang mở ra hướng điều trị ung thư mới tại Hải Phòng.

Trung tâm Xét nghiệm y học và sinh học phân tử (Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp) đang triển khai các xét nghiệm sinh học phân tử phục vụ trong chẩn đoán và điều trị những bệnh về ung thư theo 3 hướng khác nhau. Cụ thể, những xét nghiệm phục vụ sàng lọc và phát hiện ung thư sớm đối với những người khỏe mạnh bình thường có thể phát hiện người đó có mang gien liên quan đến ung thư hay không. Hoặc xét nghiệm phục vụ điều trị thuốc đích dành cho người bệnh đang bị ung thư xem họ mang gien đột biến gì và phù hợp thuốc tế bào đích nào, từ đó bác sĩ chỉ định điều trị người bệnh theo hướng phù hợp nhất. Đối với những người bệnh sau khi được điều trị (có thể điều trị thuốc đích hoặc phẫu thuật, xạ trị), xét nghiệm sinh học phân tử cũng hỗ trợ giúp bác sĩ theo dõi, đánh giá hiệu quả cả quá trình điều trị và có thể tiên lượng khả năng tái phát của người bệnh theo thời gian, từ đó có thể đưa ra các phác đồ và hướng điều trị cho người bệnh.

Trao đổi về kinh phí xét nghiệm chẩn đoán và điều trị ung thư, TS. Bạch Thị Như Quỳnh cho biết, đối với người khỏe mạnh, trung tâm có những gói xét nghiệm ung thư liên quan đến chỉ số sinh hóa miễn dịch như xét nghiệm máu, nước tiểu… Những xét nghiệm sàng lọc này có thể tiến hành 6 tháng đến một năm/lần, kinh phí chi trả không cao. Còn các gói xét nghiệm sàng lọc gien liên quan đến kỹ thuật sinh học phân tử có ý nghĩa phòng ngừa rất cao. Khi đến trung tâm, người dân được tư vấn thực hiện các xét nghiệm một số gien liên quan đến các bệnh ung thư cơ bản, hay mắc phải trong cộng đồng, như: Ung thư phổi, đại trực tràng, ung thư vú, ung thư tuyến giáp, ung thư cổ tử cung… Với các gói xét nghiệm này, kinh phí không quá lớn, người dân có điều kiện sống trung bình hoàn toàn có thể chi trả được.

“Khi biết mình mang gien đột biến liên quan đến nguy cơ ung thư, người dân sẽ được bác sĩ tư vấn cách điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống và có ý thức hơn trong quá trình chăm sóc và theo dõi sức khỏe của bản thân để giảm nguy cơ mắc phải các bệnh ung thư hoặc nếu mắc phải sẽ được phát hiện sớm, giúp tăng khả năng chữa khỏi”, TS. Bạch Thị Như Quỳnh thông tin thêm./.

Bài và Ảnh: Việt Hoàng