Sau gần bốn năm ứng dụng hệ thống giao thông thông minh, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI), chủ đầu tư tuyến đường ô-tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đã xử lý được các phương tiện chạy ngược chiều, quá tốc độ, hoặc dừng đỗ đón trả khách sai quy định, bảo đảm an toàn giao thông và loại trừ triệt để, từ chối phục vụ các phương tiện chở quá tải lưu thông trên tuyến.
Theo kỹ sư Nguyễn Huy Thiêm, Phó Trưởng phòng Kỹ thuật – Công nghệ Công ty TNHH một thành viên Quản lý và Khai thác đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, ngay từ khi lập dự án xây dựng tuyến đường, VIDIFI đã thuê tư vấn quốc tế thiết kế, triển khai ứng dụng hệ thống giao thông thông minh vào quản lý khai thác tuyến đường tương tự như công tác quản lý các tuyến đường cao tốc tại các nước phát triển (theo tiêu chuẩn quốc tế). Trung tâm điều hành của tuyến đường được đầu tư hơn 100 tỷ đồng, chính là “bộ não”, tập trung toàn bộ các luồng tín hiệu và xử lý dữ liệu, quản lý giám sát, điều hành mọi hoạt động trên tuyến. Tại trung tâm, bố trí một màn hình khổ lớn 2.240 inch kết nối hệ thống máy chủ do nhà thầu SK Telecom (Hàn Quốc) lắp đặt và chuyển giao. Trên tuyến, lắp đặt hệ thống ca-mê-ra quan sát gồm 58 chiếc, khoảng cách trung bình khoảng 2 km/chiếc, tự động quay quét, quan sát trong vòng bán kính hơn 1 km. Ðây là ca-mê-ra “đặc chủng”, có thể phóng to gấp 32 lần, giúp quan sát rõ nét các hoạt động trên đường cao tốc từ Trung tâm điều hành. Thông qua hệ thống này, nhân viên vận hành dễ dàng phát hiện những hiện tượng bất thường, tình huống, sự cố giao thông trên đường cao tốc, một số hành vi vi phạm như xe khách dừng đỗ trên đường, xe đi ngược chiều,… để có phương án xử lý. Bên cạnh đó, hệ thống biển báo thông tin điện tử (VMS) gồm tám biển báo được bố trí dọc tuyến cao tốc có nội dung thay đổi (như các thông tin về tình trạng tuyến đường, thời tiết, an toàn giao thông…) nhằm cung cấp thông tin đa dạng, kịp thời đến người lái xe giúp họ kịp thời nắm bắt thông tin, để lái xe an toàn, lựa chọn các hướng khác để lưu thông. Ðể ngăn ngừa tình trạng một số đối tượng thanh thiếu niên ném đá phương tiện lưu thông trên tuyến, VIDIFI bố trí hệ thống ca-mê-ra giám sát và loa điều khiển từ trung tâm, khi phát hiện có người tụ tập, các nhân viên sẽ điều khiển hệ thống loa phát thông tin, yêu cầu đám đông giải tán, ngăn chặn triệt để tình trạng ném đá.
Trong năm 2018, đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đã không để xảy ra tai nạn giao thông nghiêm trọng, không có số người thương vong mặc dù bình quân mỗi ngày có khoảng 35 – 37 nghìn lượt phương tiện lưu thông với tốc độ cao (dịp lễ, Tết, lưu lượng phương tiện có thể đạt 55 – 57 nghìn lượt xe). “Hệ thống giao thông thông minh đã góp phần quản lý giao thông, điều hành thực hiện xử lý cứu hộ cứu nạn, giảm tai nạn; nâng cao năng lực lưu thông trên tuyến; quản lý thu phí bảo đảm nhanh, thuận tiện, minh bạch, bảo mật. Ðồng thời, bảo vệ kết cấu hạ tầng thông qua hệ thống kiểm tra tải trọng xe, cung cấp kịp thời thông tin giao thông, dịch vụ trên tuyến, tình hình thời tiết và các thông tin hữu ích khác,… cho người tham gia giao thông”, Phó Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Quản lý và khai thác đường ô-tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng Lê Xuân Tú đánh giá.
Ðể bảo đảm chất lượng công trình, ngay từ khi đưa tuyến đường vào khai thác, VIDIFI đã triển khai quyết liệt kiểm soát tải trọng xe và từ chối phục vụ những phương tiện quá tải ngay trước khi vào trạm thu phí. Toàn bộ các cửa vào đường cao tốc đều được trang bị hệ thống giám sát tải trọng xe tự động, “tàng hình” của hãng Kistler (Thụy Sĩ) giúp quá trình cân xe nhanh chóng, thuận tiện với độ chính xác cao. Công tác kiểm soát xe quá khổ, quá tải được thực hiện 24/24 giờ trong mọi điều kiện thời tiết; kiểm soát 100% tải trọng các xe tải trước khi lưu thông trên tuyến. Các phương tiện quá tải, quá khổ sẽ bị từ chối phục vụ theo quy định, yêu cầu quay đầu ngay tại lối ra được bố trí sau trạm thu phí.
Hệ thống thu phí trên tuyến cũng được sử dụng công nghệ thẻ thu phí thông minh IC của Nhật Bản, kết hợp máy phát hành thẻ tự động đặt tại các làn vào, ứng dụng công nghệ tự động xử lý biển kiểm soát phương tiện và các ca-mê-ra quan sát, nhận diện chính xác mức phí đối với từng loại phương tiện, giúp thu phí an toàn, độ trễ lưu thông tại các trạm thu phí được rút ngắn, đồng thời ngăn ngừa, loại bỏ hoàn toàn hiện tượng tiêu cực trong thu phí. Theo thống kê, thời gian giao dịch bình quân tại làn vào khoảng 5 giây/xe và làn ra khoảng 10 giây/xe, giúp lưu thông tại các làn thu phí thông suốt.
Hiện nay, VIDIFI cũng đang triển khai thu phí điện tử không dừng tại dự án đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, dự kiến cuối năm nay, hệ thống sẽ hoàn thành và khép kín toàn bộ hệ thống giao thông thông minh. Khi phát hiện hành vi vi phạm như đi xe ngược chiều, xe quá tải, chạy quá tốc độ, đơn vị vận hành sẽ gửi hình ảnh vi phạm cho lực lượng cảnh sát giao thông xử phạt trực tiếp hoặc phạt nguội. Với công nghệ hiện đại và đội ngũ vận hành chuyên nghiệp, hệ thống giao thông thông minh đã góp phần đưa đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng trở thành tuyến cao tốc đẹp và hiện đại nhất Việt Nam tính đến thời điểm này.
Bài và ảnh: LƯƠNG TUẤN HÙNG
