Có nguồn gốc từ Philippines, ube (tiếng Tagalog có nghĩa là củ và phát âm là OO-beh) là một loại khoai mỡ màu tím đã đóng vai trò trung tâm trong văn hóa ẩm thực địa phương trong hơn bốn thế kỷ.
Từ một loại củ quan trọng được trồng ở tỉnh Bohol của Philippines đến sự bùng nổ trên mạng xã hội Instagram và Youtube, ube (ở Việt Nam được biết đến với tên khoai mỡ hay khoai tím), loại củ có màu tím đẹp mắt này đã tạo ra một “cơn sốt” trong thế giới ẩm thực.
Từ loại củ được đề cao ở Philippines…
Có nguồn gốc từ Philippines, ube (tiếng Tagalog có nghĩa là củ và phát âm là OO-beh) là một loại khoai mỡ màu tím đã đóng vai trò trung tâm trong văn hóa ẩm thực địa phương trong hơn bốn thế kỷ.
Hàm lượng anthocyanin cao trong khoai lang tím là lý do loại khoai này có màu tím quyến rũ như vậy. Nhưng ngoài việc khiến ube trở thành món ăn đẹp mắt được yêu thích trên Instagram, hóa chất thực vật tự nhiên này là một trong những lý do chính giúp ube có nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Theo một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Kansas, Mỹ, anthocyanin trong ube giúp ngăn ngừa tổn thương DNA, phòng ngừa bệnh tiểu đường, ung thư, viêm, nhiễm trùng do vi khuẩn, béo phì và bệnh tim mạch. Ngoài ra, ube còn được biết đến là nguồn cung cấp protein, canxi, sắt, kali, vitamin C và vitamin A dồi dào. Do hàm lượng chất xơ cao, ube cũng tạo môi trường tốt cho lợi khuẩn.
Người Mỹ lần đầu biết đến ube vào năm 2015, khi nhà hàng chuyên về ẩm thực Philippines có tên Manila Social Club tung ra chiếc bánh rán ube dát vàng. Chiếc bánh được trang trí bằng kem làm từ rượu sâm panh Cristal, chứa đầy mousse làm bằng ube, thạch sâm panh và phủ vàng 24 karat. Nhà hàng bán mỗi chiếc bánh này với giá 100 USD.
Loại củ màu tím này cũng chứng kiến một đợt bùng nổ danh tiếng khác vào năm 2020, khi những người Philippines ở hải ngoại đang phải vật lộn trước các tác động xã hội của dịch COVID-19 bắt đầu khao khát hương vị quê nhà.
Với người Philippines, ube được biết đến nhiều nhất với món bánh Halaya hoặc chế biến thành mứt. Món Halaya cũng được sử dụng trong một số món khác nhau, chẳng hạn như trong ensaymada, một loại bánh ngọt có thể so sánh với bánh mì brioche bông xốp.
Ube cũng phù hợp với một xu hướng thực phẩm khác của năm 2023: Thực phẩm thân thiện với môi trường. Người Philippines chia sẻ một truyền thuyết của vùng Bohol rằng khi hạn hán quét qua vùng đất này dẫn đến nạn đói kéo dài, ube sẽ là cây trồng duy nhất sống sót để cung cấp dinh dưỡng cho người Bohol. Ube được tôn kính đến mức người Bohol sẽ hôn và xin lỗi một củ ube họ vô tình để rơi xuống đất, một dấu hiệu thể hiện sự tôn trọng đối với loại thực phẩm mà Bathala, vị thần khởi sinh và cai quản vũ trụ trong thần học Tagalog cổ đại, đã ban cho họ.
… Đến “cơn sốt” ở giới ẩm thực phương Tây
Hai chuyên trang ẩm thực The Wicked Noodle and Mashed đã dự đoán rằng ube sẽ thành công vang dội vào năm 2023. Bản đồ Xu hướng Thực phẩm & Đồ uống (Food & Drink Influencer Map) của công ty dự báo xu hướng WGSN cho hay mức độ phổ biến của loại củ này đang ngày càng tăng, với mức độ tương tác với các bài viết về ube tăng từ 331.000 vào năm 2018 lên 444.000 vào năm 2021, với mức cao nhất ghi nhận vào quý III/2021.
Các công ty truyền thông af&co và Carbonate cũng đồng ý với dự báo trên. Báo cáo xu hướng năm 2023 của cả hai đã tuyên bố ẩm thực Philippines là xu hướng của năm, với ube được liệt kê trong số loại thực phẩm hàng đầu.
Đầu bếp Warren Brown của khách sạn Conrad thuộc thương hiệu Hilton đã ví hương vị ngọt ngào đậm đà của ube với sôcôla trắng và vani, đồng thời loại củ này có hương vị hơi giống hạt dẻ, tương tự như quả óc chó. Nhà hàng của ông phục vụ Ube Champorado, một loại cháo ngọt của Philippines, bên cạnh bánh chiffon Ube Nacapuno và bánh Ube Pandesal với pho mát.
Trang blog về đồ ăn và thức uống của các khách sạn Hilton hồi tháng 11/2022 từng viết rằng: “Khi những món ăn màu tím nổi bật có chứa ube đang gây bão trên mạng xã hội, ngày càng nhiều đầu bếp trên khắp thế giới bắt đầu có cảm hứng thử nghiệm ube trong các món ăn mới”.
Các khách sạn thuộc thương hiệu Hilton như làng du lịch Waikoloa tại Hawaii, Mỹ đã cung cấp bánh Ube Malasadas, một loại bánh rán chiên dáng dẹt sử dụng ube làm nguyên liệu chính. Khu nghỉ dưỡng Grand Wailea thuộc thương hiệu Waldorf Astoria của Hilton ở Hawaii cũng đưa ra món ube latte cho những người yêu thích cà phê.
Về món mặn, các cửa hàng 7-Eleven ở Hawaii đang bán một loại mì ống alfredo làm từ ube. Loại mì này được sản xuất trực tiếp tại cộng đồng Kapolei ở Oʻahu và được bán độc quyền tại tất cả 65 cửa hàng 7-Eleven ở Hawaii. Cũng ở Hawaii, đầu bếp Millie Chan làm ra món mì ramen tươi kiểu Hokkaido làm từ ube tại nhà hàng của cô, Adela’s Country Eatery.
Những sản phẩm trên cũng phù hợp với một trong những xu hướng thực phẩm hàng đầu năm 2023 của chuỗi thực phẩm hữu cơ Whole Foods là mì làm từ các nông sản không phải lúa mỳ.
Ở nhiều nơi khác, ube đã trở thành một thành phần phổ biến trong bánh mì và bánh mì kẹp thịt, cũng như trong bánh burger làm từ thực vật.
Với hương vị thơm ngon và độc đáo, màu sắc đẹp mắt và đặc tính như một loại thực phẩm chức năng có nhiều lợi ích sức khỏe, ube có thể là “cơn sốt” màu tím thơm ngon và bổ dưỡng nhất cho những tín đồ ẩm thực toàn cầu vào năm 2023./.
H.Thủy (Tổng Hợp)
