Việc đề xuất trao quyền tuyển dụng giáo viên cho hiệu trưởng được đánh giá phù hợp yêu cầu đổi mới quản lý giáo dục.
.jpg)
Chọn được giáo viên phù hợp
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Điểm mới đáng chú ý là hiệu trưởng các cơ sở giáo dục đáp ứng điều kiện có thể được giao quyền tuyển dụng giáo viên khi được UBND cấp tỉnh phân cấp và Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
Những năm gần đây, việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đặt ra yêu cầu cao hơn về đội ngũ giáo viên. Môn học mới xuất hiện, số tiết thay đổi nhưng cơ chế phân bổ và tuyển dụng vẫn mang tính tập trung, dẫn đến tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ tại nhiều địa phương.
Tính đến tháng 4/2025, cả nước thiếu hơn 100.000 giáo viên so với định mức, chủ yếu ở bậc mầm non, giáo viên dạy môn mới, môn tích hợp ở THCS và giáo viên tiếng Anh tại vùng khó khăn. Nhiều địa phương không tuyển đủ biên chế được giao, khiến chất lượng đội ngũ không đồng đều. Riêng tại Hải Phòng hiện còn thiếu khoảng 3.500 giáo viên.
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, nguyên nhân chủ yếu là cơ chế phân cấp thẩm quyền tuyển dụng thuộc UBND cấp huyện (đã bỏ) đối với các cấp mầm non, tiểu học và THCS. Tuyển dụng không do ngành giáo dục chủ trì dẫn đến tuyển sai cơ cấu môn học; việc thi tuyển theo bài thi chung cũng không đánh giá đúng năng lực sư phạm của ứng viên.
Từ thực tế này, nhiều ý kiến cho rằng cần giao quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng để tăng tính chủ động, bảo đảm tuyển đúng nhu cầu, nâng cao chất lượng giáo viên và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
.jpg)
Thầy giáo Nguyễn Văn Thung, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tứ Kỳ (xã Tứ Kỳ, Hải Phòng) cho biết, có những năm trường cần bổ sung gấp giáo viên để đáp ứng chương trình mới, nhưng phân bổ từ kỳ tuyển dụng tập trung chưa kịp thời. Nếu nhà trường được chủ động lựa chọn ứng viên phù hợp, việc tổ chức dạy học sẽ không bị động.
Theo thầy Thung, hiệu trưởng là người hiểu rõ nhất nhu cầu thực tế của trường như sĩ số học sinh, biến động đội ngũ, kế hoạch triển khai chương trình mới. Khi có quyền tuyển dụng, nhà trường sẽ linh hoạt hơn trong việc lựa chọn người có chuyên môn phù hợp và sẵn sàng đáp ứng yêu cầu công việc. Nếu để nhà trường chủ động còn tiết kiệm chi phí, thời gian tuyển dụng giáo viên.
Đồng quan điểm, cô giáo Nguyễn Thị Hiếu, giáo viên Trường THPT Nam Sách (xã Nam Sách, Hải Phòng) cho rằng, trao quyền cho hiệu trưởng giúp ứng viên được làm việc trực tiếp với đơn vị mình mong muốn, biết rõ yêu cầu tuyển dụng và môi trường làm việc. Điều này tạo sự minh bạch và công bằng hơn so với cơ chế tập trung.
Minh bạch để chống tiêu cực trong tuyển dụng
Bên cạnh sự đồng thuận, còn ý kiến băn khoăn về nguy cơ nảy sinh tiêu cực khi trao toàn quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng. Những lo ngại thường gặp là nguy cơ tuyển dụng thiên lệch, thiếu khách quan, hoặc tình trạng quan hệ, quen biết chi phối quá trình lựa chọn ứng viên.
Những băn khoăn này hoàn toàn có cơ sở nhưng việc phát sinh tiêu cực không phải hoàn toàn do trao quyền, mà do thiếu cơ chế giám sát phù hợp. Khi có quy định rõ ràng và kiểm soát chặt chẽ, việc mở rộng quyền tự chủ hoàn toàn có thể đi kèm minh bạch.
.jpg)
Theo thầy giáo Nguyễn Văn Hải, Hiệu trưởng Trường THCS Thăng Long (xã Nam An Phụ, Hải Phòng), cần chuẩn hoá quy trình tuyển dụng. Từ khâu xác định nhu cầu, thông báo tuyển dụng, xét hồ sơ, kiểm tra năng lực chuyên môn, phỏng vấn đến thử giảng đều phải được quy định cụ thể… Quy trình chung do Bộ Giáo dục và Đào tạo hoặc Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành giúp bảo đảm sự thống nhất, hạn chế mỗi nơi một kiểu.
Đặc biệt, cơ chế giám sát của cơ quan quản lý có vai trò vô cùng quan trọng. Theo ông Nguyễn Công Quang, Phó chủ tịch UBND xã Tân Kỳ (Hải Phòng), trao quyền nhưng cũng cần giám sát chặt chẽ. Cơ quan quản lý cấp trên như UBND cấp xã có thể cử người tham gia vào hội đồng tuyển dụng hoặc giám sát quá trình tuyển dụng.
Tiếp theo là phải ràng buộc trách nhiệm giải trình. Hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng giáo viên được tuyển dụng. Nếu có sai phạm, phải xử lý nghiêm theo quy định. Trách nhiệm giải trình rõ ràng sẽ giúp tăng tính cẩn trọng trong từng quyết định tuyển dụng. Từ nhu cầu tuyển dụng, chỉ tiêu, tiêu chí chấm điểm đến kết quả cuối cùng đều cần công bố rộng rãi. Mọi ứng viên đều có quyền phản ánh, khiếu nại và được trả lời đầy đủ. Minh bạch tạo niềm tin và cũng là biện pháp phòng ngừa tiêu cực hiệu quả nhất.
Nhiều giáo viên và cha mẹ học sinh đồng tình rằng minh bạch là yếu tố then chốt. Cô Hiếu ủng hộ đề xuất trao quyền cho nhà trường nhưng quy trình phải thống nhất, rõ ràng, minh bạch. Có như vậy, mọi ứng viên đều thấy công bằng.
Còn anh Nguyễn Văn Kiều ở phường Lê Chân (Hải Phòng) cho rằng, khi trao quyền cho nhà trường sẽ chọn được giáo viên chất lượng, đó là điều các bậc cha mẹ cần. Công khai, minh bạch có thể cũng là điều mà tất cả hiệu trưởng đều muốn để bảo vệ uy tín cho nhà trường.
Nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa ngành giáo dục, chính quyền địa phương và các cơ sở giáo dục, đồng thời có cơ chế minh bạch, kiểm soát và trách nhiệm giải trình được thiết lập đầy đủ, bảo đảm quyền tự chủ gắn với trách nhiệm và kỷ luật, việc trao quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
THẾ ANH
