Sau đợt dịch COVID-19 cơ bản được khống chế, Câu lạc bộ Hát xẩm Hải Thành do nghệ nhân dân gian Bạch Linh làm chủ nhiệm tổ chức trở lại chiếu xẩm tại phố đi bộ Tam Bạc (quận Hồng Bàng). Chiếu xẩm đang góp phần tạo điểm nhấn trong không gian văn hóa nội đô, đưa nghệ thuật hát xẩm tới đông đảo công chúng đất Cảng.
Hát xẩm thêm sức sống mới
Tại khu phố đi bộ Tam Bạc, các tối có biểu diễn hát xẩm thu hút rất đông người xem. Chương trình biểu diễn xẩm tối 17-9 (mồng 1-8 âm lịch) mới đây cũng như thế. Người xem thích thú nghe bài xẩm “Hải Phòng xưa”, với những câu hát dân dã, đời thường, từng địa danh của Hải Phòng như lần lượt hiện ra trước mắt người nghe: “Hải Phòng có bến Sáu Kho, có sông Văn Úc, có đò Xi Măng, cửa sông Tam Bạc đón trăng, đò thuyền sông Cấm giăng giăng mấy hàng…”. Người dân từ người cao tuổi đến nam thanh, nữ tú, người lao động hay các em nhỏ, những người đi đường hào hứng vây quanh chiếu xẩm để nghe các nghệ sĩ biểu diễn. Những tràng pháo tay, những lời khen ngợi, đề nghị liên tiếp vang lên, cứ thế chiếu xẩm hoạt động đến tận đêm muộn.
Đặc biệt, nhiều người trẻ thích thú vì lần đầu được nghe hát xẩm. Chị Nguyễn Thanh Tú, ở phố Thượng Lý (quận Hồng Bàng) cho biết: “Nếu không có chiếu xẩm trên phố Tam Bạc, chắc tôi khó có thể biết đến hát xẩm vốn là nghệ thuật truyền thống đặc sắc có tiếng. Vì vậy, cứ mỗi lần chiếu xẩm được tổ chức trên phố Tam Bạc, tôi lại rủ bạn bè, người thân ra thưởng thức”.
Hát xẩm vốn là loại hình nghệ thuật dân gian gắn với đường phố từ xa xưa. Sau nhiều năm trầm lắng, tưởng chừng như mai một, vài năm trở lại đây, nghệ nhân dân gian Bạch Linh góp nhiều công sức tìm tòi, khôi phục và đưa hát xẩm đến với công chúng thành phố, trong đó có không gian phố đi bộ Tam Bạc để người xem, người nghe gần gũi hơn với loại hình nghệ thuật dân gian này. Nghệ nhân dân gian Bạch Linh cho biết, thay vì thụ động chờ người xem, anh mạnh dạn đưa chiếu xẩm xuống đường phố, không ngờ công chúng hào hứng đón nhận. Các nghệ sĩ của chiếu xẩm càng có thêm động lực, nhiệt huyết để giữ gìn, phát huy nghệ thuật truyền thống của cha ông ta.
Cần “danh chính ngôn thuận”
Câu chuyện hoạt động của chiếu xẩm Hải Thành cho thấy hiệu quả của nghệ thuật truyền thống khi “xuống phố”. Khi các nghệ sĩ thực sự tâm huyết, nghệ thuật truyền thống dù có nguy cơ mai một cũng có thể bừng dậy sức sống trong lòng công chúng thành phố. Thành công này không phải ngày một ngày hai. Suốt thời gian qua, các nghệ sĩ của chiếu xẩm Hải Thành kiên trì chiếu xẩm hằng tháng tại phố Tam Bạc, dù thù lao chỉ là chút tiền thưởng và những tràng vỗ tay không ngớt của người nghe. Nhưng với các nghệ sĩ, niềm vui là nhân rộng tình yêu của người dân thành phố với môn nghệ thuật dân gian này, đồng thời tạo điểm nhấn về không gian văn hóa, góp phần tạo sân chơi giải trí lành mạnh cho người dân và du khách khi đến Hải Phòng.
Theo nghệ nhân dân gian Bạch Linh, “Đề án thí điểm phố đi bộ tại tuyến đường hai bờ sông Tam Bạc” do UBND quận Hồng Bàng quản lý, phố đi bộ Tam Bạc được khai thác, sử dụng theo hướng tạo không gian phát triển các hoạt động văn hóa, nghệ thuật góp phần quảng bá hình ảnh thành phố Hải Phòng. Song, hoạt động của câu lạc bộ hát xẩm Hải Thành chưa được đơn vị quản lý phố Tam Bạc bố trí nơi biểu diễn, nơi trông giữ xe cố định và hỗ trợ kinh phí để các nghệ sĩ duy trì chiếu xẩm. Do đó, các nghệ sĩ chủ yếu biểu diễn phục vụ người xem bằng nhiệt tình, khó có điều kiện duy trì chiếu xẩm thường xuyên, định kỳ tại đây. Ngoài ra, câu lạc bộ phải nhờ Ban quản lý đền Tam Kỳ (nằm trong khuôn viên vườn hoa Tam Bạc) bố trí người trông xe giúp, nhưng nhiều người đi đường dừng xe máy để nghe hát, gây cảnh nhốn nháo, có lúc ách tắc giao thông. Nghệ nhân dân gian Bạch Linh mong muốn đơn vị quản lý phố Tam Bạc quan tâm, đưa hoạt động hát xẩm trở thành một trong những chương trình văn hóa được biểu diễn tại không gian phố đi bộ Tam Bạc. Khi đó, các nghệ sĩ được “danh chính ngôn thuận” có đơn vị hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi nhất để chiếu xẩm diễn ra thường xuyên, định kỳ, không còn cảnh lúc hát, lúc nghỉ.
Để góp phần bảo tồn giá trị nghệ thuật quý báu của dân tộc, vừa phong phú không gian văn hóa vốn đang thiếu tại phố đi bộ Tam Bạc, Phó giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao Trịnh Văn Tú cho biết, thời gian tới, ngành Văn hóa đề nghị đơn vị quản lý phố đi bộ Tam Bạc sớm tạo điều kiện hỗ trợ để biểu diễn hát xẩm thành sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật mang tính đặc thù, đặc sắc góp phần tạo sức hút của phố Tam Bạc, phát triển văn hóa, du lịch thành phố.
BÀI VÀ ẢNH: MẠNH QUANG
