Các doanh nghiệp khai thác khoáng sản phải nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường rồi mới được khai thác. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp hiện khai thác trước rồi chây ỳ trả tiền…gây thất thu ngân sách nhà nước (NSNN).
Ngân sách nhà nước thất thu
Trên toàn địa bàn thành phố, tại các huyện Thủy Nguyên, Kiến Thụy, Cát Hải, quận Hải An tính đến thời điểm hiện tại có 48 doanh nghiệp tham gia hoạt động khai thác khoáng sản, chủ yếu là đá vôi làm nguyên liệu sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng thông thường và cát làm vật liệu xây dựng. Thời gian cấp phép khai thác phụ thuộc vào trữ lượng của mỏ, nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp, thông thường từ 2 đến 30 năm.
Qua cuộc thanh tra của Thanh tra thành phố về việc thực hiện nghĩa vụ nộp NSNN tại các doanh nghiệp hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn cuối năm 2017 cho thấy, một số doanh nghiệp chưa thực hiện nghiêm các quy định về thuế, phí trong lĩnh vực khai thác khoáng sản. Trong đó, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản là khoản tiền bị các doanh nghiệp nộp thiếu, nộp chậm nhiều nhất. Cụ thể, trong 20 doanh nghiệp được thanh tra có 8 doanh nghiệp nộp thiếu, nộp chậm số tiền hơn 29,2 tỷ đồng. Điển hình như chi nhánh Công ty CP thương mại Kinh Thành được cấp phép khai thác khoáng sản đá vôi tại Thủy Nguyên, hiện chưa nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản hơn 6,2 tỷ đồng; Công ty CP đầu tư thương mại Dịch vụ Đông Kinh được cấp phép khai thác khoáng sản cát tại huyện Kiến Thụy, nợ hơn 4,5 tỷ đồng; Công ty CP thương mại Duy Linh khai thác khoáng sản cát tại huyện Cát Hải, nợ hơn 4,4 tỷ đồng… Công ty CP xuất nhập khẩu thương mại và phát triển đô thị Hiệp Cường đến thời điểm thanh tra chưa nộp tiền cấp quyền khai thác đất núi tại huyện Thủy Nguyên hơn 1,7 tỷ đồng với lý do chưa nhận được quyết định phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, mặc dù được UBND thành phố phê duyệt từ ngày 17-6-2016. Công ty CP Thương mại Xuất nhập khẩu Hải Nam khai thác khoáng sản cát làm vật liệu san lấp ở huyện Cát Hải từ năm 2013, hiện nợ hơn 9,8 tỷ đồng. Thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường cũng ít được các doanh nghiệp “quan tâm” nộp như Công ty TNHH xây dựng Hoàng Lộc, Công ty TNHH Kiên Ngọc chưa nộp đủ tiền ký quỹ bảo vệ môi trường…
Hoạt động khai thác khoáng sản ở xã An Sơn (huyện Thủy Nguyên).
Bên cạnh đó, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép cũng khiến ngân sách nhà nước thất thu một khoản tiền lớn, gây ra mất trật tự trị an tại địa phương, ô nhiễm môi trường do thiếu sự quản lý của cơ quan nhà nước. Qua các cuộc thanh tra, Thanh tra thành phố phát hiện tại các xã Liên Khê, An Sơn, Lại Xuân, Kỳ Sơn (huyện Thủy Nguyên) đang tồn tại một số doanh nghiệp khai thác khoáng sản trái phép nhiều năm nay.
Phát hiện và xử lý sai phạm đều yếu
Phó Chánh thanh tra thành phố Vũ Minh Tuân cho biết, tình trạng thất thu ngân sách nhà nước trong lĩnh vực khai thác khoáng sản có nhiều nguyên nhân. Ngoài nguyên nhân khách quan do chính sách pháp luật điều chỉnh và hướng dẫn thực hiện trong lĩnh vực tài nguyên môi trường, đất đai còn bất cập, còn nhiều nguyên nhân từ bất cập, hạn chế trong công tác quản lý. Chính quyền một số địa phương chưa thực hiện hết chức năng quản lý Nhà nước về khoáng sản, còn buông lỏng quản lý, không thông báo kịp thời về tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn. Ý thức tuân thủ pháp luật của một số doanh nghiệp kém, nhất là trong việc thực hiện các nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Trong khi đó, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước chưa đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả ngăn chặn chưa triệt để, việc xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản chưa quyết liệt. Công tác thanh, kiểm tra về thuế tuy có thường xuyên nhưng việc phát hiện và xử lý vi phạm chưa hiệu quả. Số lượng vi phạm nhiều, việc xử lý còn ít, chưa đủ sức răn đe các doanh nghiệp.
Ngày 11-6 vừa qua, Chủ tịch UBND thành phố ban hành quy chế phối hợp trong công tác quản lý thu NSNN đối với hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn. Theo đó, giao Sở Tài chính, Sở Tài nguyên – Môi trường, Cục Thuế thành phố rà soát các doanh nghiệp được cấp phép khai thác tài nguyên khoáng sản nhưng chưa nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường để truy thu và xử phạt nghiêm vi phạm. UBND thành phố cũng yêu cầu các sở, ngành, chính quyền địa phương tăng cường quản lý trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với các doanh nghiệp khai thác tài nguyên khoáng sản; kiên quyết chỉ thực hiện cấp phép khai thác khoáng sản với các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện về tài chính, phương tiện, máy móc thiết bị phục vụ khai thác và đã nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản lần đầu; xử lý nghiêm việc khai thác khoáng sản trái phép, góp phần bảo đảm tình hình an ninh trật tự, bảo vệ môi trường, tại địa phương.
Để khắc phục những vi phạm trong công tác quản lý, khai thác khoáng sản hiện nay, các sở, ban, ngành thành phố thực hiện nghiêm yêu cầu của UBND thành phố tại quy chế phối hợp vừa mới ban hành. Việc phối hợp cần đồng bộ, thường xuyên, kiên quyết xử lý nghiêm vi phạm. Đồng thời, các cơ quan quản lý đẩy mạnh tuyên truyền đến doanh nghiệp trong việc chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về khai thác khoáng sản.
Tuệ Minh – Báo Hải Phòng 30/7/2018
