Tháng mười về với những trận mưa rươi, loại mưa báo hiệu mùa bắt rươi mới.
Rồi một ngày nước từ các cửa sông lớn dâng vào, rươi bơi ra rất nhanh. Con nào cũng thỏa sức múa lượn, tha hồ trưng diện vẻ đẹp của riêng mình, trông thật sinh động và hấp dẫn. Đấy là ngày hội thực sự của loài rươi và cũng là ngày hội đón vớt rươi của tất cả trẻ già, trai gái làng tôi.
Sáng sớm thức dậy đã thấy nước bạc lênh láng khắp mặt ruộng, mọi người inh ỏi gọi nhau kéo ra cánh đồng. Không phân biệt trẻ con hay người lớn, cứ chia nhau hai người một tốp túc trực ở hai bên đầu con mương hoặc máng nước chảy. Chỉ việc xắn vo quần lên đến bắp đùi, đứng dầm chân đợi rươi bơi đến thì dùng rá hoặc vợt làm bằng bả cước nhẹ nhàng vớt rươi lên. Vớt rươi cũng như bỏ rươi vào xô, chậu hay xoong, nồi cần phải cẩn thận, nhẹ tay, bởi rươi rất dễ vỡ. Bắt rươi rất thú vị và hấp dẫn, vì chúng thoắt ẩn thoắt hiện, người vớt phải tinh mắt và phải đảo tay, quay mình liên tục bốn phía giữa những tiếng hò hét, gọi đáp vang động cả cánh đồng. Sau vài tiếng đồng hồ, rươi đánh hơi người nên không bơi ra nữa, nhưng đến lúc đó hầu như ai cũng được đôi chậu rươi đầy rồi!
Rươi vớt được rất sạch nên chỉ cần gạn hết nước lã ra khỏi chậu rồi dùng đũa cả quấy đều, nhẹ tay cho đến khi rươi đã vỡ hết, tạo thành một loại sữa trắng đục, sánh dẻo gần giống như sữa bò tươi. Bỏ muối vừa khẩu vị và đập vào mấy quả trứng gà rồi quấy đều cùng một ít mộc nhĩ và vỏ quýt, lá sung non thái nhỏ hoặc lá hành để khử bớt mùi tanh. Đun mỡ sôi già, rồi dùng bát múc rươi đổ vào chảo, dàn đều giống như rán trứng, cho lửa nhỏ đợi chín mặt dưới thì lật rán mặt trên. Đến khi gắp ra thì rươi cứng thành tảng vàng rộm, dậy mùi thơm nồng, thu hút các giác quan của những người đứng gần. Nhẹ nhàng ăn một miếng nhỏ đã thấy mùi thơm sực lên mũi, vị béo ngậy, ngòn ngọt ngấm vào đầu lưỡi, chân răng tạo một cảm giác khoan khoái lạ lùng. Trẻ con cầm từng miếng rươi rán chạy hết nhà này đến nhà khác, vừa để khoe, vừa để cùng thưởng thức sự hấp dẫn độc đáo của món ăn này. Tuy vậy, không nên ăn rươi rán quá nhiều, vì sẽ có cảm giác chán ngán; mặt khác rươi là món ăn “lạnh”, có nhiều đạm nên có thể bị dị ứng, đau bụng. Những người vốn không ưa rươi, nhưng khi nếm miếng rươi rán thì mới hiểu vì sao món này lại được coi là khoái khẩu.
Ngoài rán, thì rươi còn dùng để làm mắm hoặc rang muối. Đây là những món ăn gần gũi với người dân quê. Những năm gần đây, rươi bỗng trở thành đặc sản bởi một phần vì chúng ngày càng ít đi, một phần vì nhiều người bắt đầu thích ăn những thức ngon lạ miệng. Và mặc dù sản vật này chưa được xếp vào bộ sưu tập “sơn hào hải vị”, nhưng khi nói đến chuyện ẩm thực thì ta không thể không nhắc đến những món ngon được chế biến từ rươi./.
Trần Văn Lợi
