Mặc dù là quốc gia có nhiều thế
mạnh về xuất khẩu nông sản nhưng đến nay Việt Nam chủ yếu vẫn chỉ dừng lại ở
mức xuất thô, đi liền với giá rẻ và khó cạnh tranh với các sản phẩm nước ngoài
nhất là khi hội nhập sâu rộng. Do đó, phát triển và xây dựng thương hiệu được
coi như “tấm vé” giúp doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu và sản phẩm tự
tin hơn trên xứ người.
Tiếp cận kênh mới
Theo số liệu thống kê từ Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công
Thương), mỗi năm riêng mặt hàng nông sản Việt xuất khẩu sang các thị trường
nước ngoài chạm tới ngưỡng vài chục tỷ USD, trong đó có hàng trăm triệu USD
được các doanh nghiệp xuất khẩu qua kênh siêu thị.
Đơn cử như trường hợp gạo hữu cơ “Hoa Sữa” nổi tiếng của
Công ty CP thương mại và sản xuất Viễn Phú với nguyên liệu tại vùng đất U Minh
Hạ (Cà Mau) và chế biến ở nhà máy tại Long Xuyên (An Giang) là minh chứng điển
hình về hướng tiếp cận mới để quảng bá thương hiệu nông sản Việt. Thương hiệu
gạo Việt này được nhập khẩu vào thị trường khó tính như Vương quốc Anh bởi công
ty BHMT Ltd., Birmingham, UK và bán tại các siêu thị ở Anh và hệ thống
Internet. Để làm nên thành công này, công ty tận dụng các trang bán hàng online
như Amazon.com, Alibaba.com, cùng đó là quảng bá sản phẩm của mình trên
facebook để sản phẩm của mình được đông đảo người tiêu dùng trên toàn cầu biết
tới.
Là doanh nghiệp “sinh sau đẻ muộn” nhưng Công ty
CP khoa học công nghệ R2D tại TP Hồ Chí Minh đang sở hữu sản phẩm “than gáo dừa
không khói R2D” tiếp cận với Alibaba.com, Lazada…để vừa quảng bá thương hiệu
vừa tìm kiếm đối tác nước ngoài. Theo bà Lê Hiền, Giám đốc công ty R2D thì đây
là chiến lược cần thiết để quảng bá thương hiệu ra nước ngoài. Với cách làm
này, sản phẩm “than gáo dừa không khói” của R2D tìm được chỗ đứng tại thị
trường Hồng Kông và đang tiếp hướng để thâm nhập vào Mỹ, EU bằng chính thương
hiệu của mình.
Ông Nguyễn Thái Dũng, Phó tổng giám đốc Big C Thăng Long cho
biết, việc trái vải thiều vào được hệ thống siêu thị lớn tại thị trường Thái
Lan trong bối cảnh quốc gia này có thế mạnh rất lớn với các sản phẩm trái cây
nhiệt đới là minh chứng cho việc các nhà sản xuất Việt Nam đã quan tâm nhiều
hơn về chất lượng sản phẩm cũng như xây dựng thương hiệu.
Các chuyên gia thương mại cho hay, thực hiện Đề án thúc đẩy
doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu trực tiếp vào các mạng phân phối nước ngoài
giai đoạn đến năm 2020. Do đó, tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu trực tiếp thông
qua các kênh siêu thị như Big C, MM Mega Market, Lotte, Aeon… lên đến hàng trăm
triệu USD, tập trung vào các mặt hàng nước ta có thế mạnh gồm nông – lâm – thủy
sản, thực phẩm chế biến, hàng tiêu dùng…
Kim ngạch xuất khẩu trong những năm gần đây đã có tốc độ
tăng trưởng từ 30 – 40% so với năm trước.
Tại nước láng giềng Xin-ga-po, nông sản Việt Nam như bưởi
năm roi, dưa hấu, bí ngô, thanh long hay khoai lang đến được với người tiêu dùng
thông qua các siêu thị lớn tại địa phương.
Theo Giám đốc Thương mại hệ thống siêu thị Giant Singapore,
ông Jeffrey Yu, doanh nghiệp này đang tìm hiểu thêm những mặt hàng hoa quả của
Việt Nam, đồng thời cũng nhận ra rất nhiều cơ hội kinh doanh với các mặt hàng
từ Việt Nam và mong muốn mở rộng quan hệ đối tác kinh doanh với Việt Nam.
Xây dựng hình ảnh
Bên cạnh những thành công bước đầu, ông Nguyễn Thái Dũng vẫn
thẳng thắn thừa nhận nhiều sản phẩm của Việt Nam vẫn chưa hấp dẫn được người
tiêu dùng các nước do chưa chú trọng xây dựng hình ảnh và thương hiệu,
nhất là các sản phẩm nông sản.
Sở dĩ vẫn còn nhiều hạn chế này do phần lớn doanh nghiệp chỉ
tập trung vào trồng trọt và tiêu thụ, chưa quan tâm đến việc đăng ký bản quyền,
sở hữu trí tuệ và chỉ dẫn địa lý để khẳng định chủ quyền. Hơn nữa, năng lực hạn
chế nên doanh nghiệp vẫn chưa hiểu hết được tầm quan trọng trong xây dựng
thương hiệu. Chính vì thế những việc đơn giản như thiết kế bao bì, xây dựng
tiêu chuẩn, quy chuẩn đều bị doanh nghiệp lơ là, bỏ qua.
Đại diện CJ Freshway, một trong số những nhà phân phối
nguyên liệu thực phẩm lớn nhất Hàn Quốc cho biết, hiện công ty này đang nhập
khẩu các loại sản phẩm nông sản từ các thị trường chính như Hàn Quốc, Mỹ, Pháp,
Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân và một số nước khác…, mà không phải từ Việt Nam. Lý
giải vấn đề này, đại diện Freshway đưa ra ví dụ cụ thể như với sản phẩm thanh
long tươi hiện chưa thể xúc tiến xuất khẩu vào Hàn Quốc do yêu cầu cao từ quy
định nhập khẩu của nước này. Hơn nữa, Việt Nam cũng chưa có nhiều nhà máy đủ
thiết bị xử lý nhiệt trong khi sản phẩm này cần phải quảng bá mạnh để thúc đẩy
nhu cầu sử dụng. Bên cạnh đó, đại diện Lottemart cũng chỉ ra những vấn đề trong
thiết kế bao bì sản phẩm của nông sản Việt Nam không những thiếu chuyên nghiệp,
kém hấp dẫn hơn hẳn so với những mặt hàng cùng loại của các nước láng giềng mà
còn về quy chuẩn về kích cỡ, chất lượng, màu sắc, khả năng cung ứng đều đặn…
Theo các chuyên gia thương mại, 2018 là năm được xác định là
bản lề của hội nhập, từng hiệp định thương mại tự do sẽ lần lượt có hiệu lực
cũng là lúc các doanh nghiệp phải nỗ lực nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm
và cho cả chính mình. Do vậy, bên cạnh những nỗ lực của doanh nghiệp, rất cần
sự hỗ trợ từ các trung tâm khuyến nông, trung tâm hỗ trợ xuất khẩu trong việc
cung cấp thông tin về thị trường, tư vấn pháp lý cũng như hướng dẫn thiết kế
mẫu mã, bao bì.
Nếu “khéo” xây dựng thương hiệu và từ bỏ “lối mòn”
gia công với xuất thô thì việc chiếm thị phần lớn hơn, làm cơ sở cho quốc tế
hoá, tăng mức lợi nhuận… chính là hướng đi cần thiết cho các doanh nghiệp Việt
trong lúc này.
Bà Lê Việt Nga, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ
Công Thương) khẳng định: nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, bên cạnh việc tổ chức Tuần
hàng Việt Nam tại thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương sẽ tích cực hỗ trợ các
doanh nghiệp nhỏ và vừa đưa sản phẩm vào hệ thống phân phối của doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngoài. Điều này không những giúp các sản phẩm đẩy mạnh tiêu thụ
trong nước mà còn mở rộng cơ hội xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài; hỗ trợ doanh
nghiệp xây dựng thương hiệu cho sản phẩm…Đây là cơ hội và tiềm năng để doanh
nghiệp Việt Nam có thể xuất khẩu nhiều hơn các sản phẩm ra khu vực và thế giới.
(Uyên Hương – Báo Hải Phòng 24/01/2018)
