Siết chặt kiểm soát trái cây gắn tem nhập khẩu

Những ngày vừa qua, chuyên mục “Qua đường dây nóng” của Trung tâm Báo chí và Truyền thông thành phố nhận được ý kiến của nhiều người dân bày tỏ sự lo lắng về chất lượng và nguồn gốc của các loại trái cây gắn tem nhập khẩu được bày bán tại các chợ dân sinh và trên mạng xã hội. Sự chênh lệch về giá cả giữa trái cây ngoài chợ và tại siêu thị, cửa hàng, cũng như sự mập mờ về tem nhãn của mặt hàng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường kiểm soát của cơ quan chức năng.

Khó phân biệt thật – giả 

Vài năm trước, trái cây nhập khẩu chủ yếu được bày bán tại các siêu thị lớn, cửa hàng chuyên kinh doanh, nay trở nên phổ biến hơn, xuất hiện nhiều tại các chợ dân sinh, thậm chí tràn lan trên mạng xã hội. Tại chợ tạm khu vực phố Cát Bi (quận Hải An), nhiều loại trái cây gắn tem nhãn nước ngoài như táo, cam, cherry, lê, nho đen, nho sữa… được bày bán la liệt trên các mẹt nhựa, thùng xốp, đặt ngay trên vỉa hè, thậm chí lòng đường. Người bán đon đả giới thiệu đây là trái cây nhập khẩu từ Mỹ, Chile, New Zealand, Hàn Quốc. Tuy nhiên, ngoài chiếc tem giấy mỏng dán lên quả (có quả có, có quả không), khi được hỏi về giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ, người bán thường tìm cách né tránh.

Chị Nguyễn Thị Lan (phố Nguyễn Khoa Dục, phường Cát Bi) bày tỏ: bản thân chị khá băn khoăn về chất lượng cũng như độ “thật” của trái cây gắn mác nhập khẩu ngoài chợ, bởi giá chỉ bằng 2/3 so với tại siêu thị hoặc cửa hàng chuyên bán trái cây nhập khẩu, trong khi vẫn có tem nhãn tương tự. Ví dụ: táo Envy giá chỉ từ 100.000 – 120.000 đồng/kg; nho Mỹ từ 90.000 – 120.000 đồng/kg… Trong khi đó, giá tại siêu thị hoặc cửa hàng thường cao hơn khoảng 30%.

Không chỉ xuất hiện ở chợ, trên các trang bán hàng online, hình ảnh trái cây nhập khẩu cũng được quảng bá rầm rộ. Nhiều người bán trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Zalo còn “khoe” hình ảnh, video quay vườn cây để tăng niềm tin nơi người tiêu dùng. Tuy nhiên, tính xác thực của các hình ảnh này vẫn là dấu hỏi lớn. Chủ tịch Hội Đo lường và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thành phố Nguyễn Bình Minh cho biết: thu nhập của người dân ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu tiêu thụ trái cây, nhất là trái cây nhập khẩu. Năm 2024, riêng trái cây tươi chưa qua chế biến, nước ta nhập khẩu tới 1,4 tỷ USD. Tuy nhiên, thị trường trái cây nhập khẩu còn nhiều phức tạp. Trái cây nhập khẩu chính ngạch được kiểm định chất lượng, nhưng hàng tiểu ngạch thì gần như không thể kiểm soát về số lượng và chất lượng. Không ít người bán còn thay tem, đổi thùng, giả nhãn hàng Mỹ, Hàn, New Zealand để bán giá cao. Người tiêu dùng rất khó phân biệt và thường buộc phải “tin người bán”.

Làm tốt khâu kiểm tra 

Theo quy định, trái cây nhập khẩu phải có thông tin rõ ràng về xuất xứ, giấy chứng nhận kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), hóa đơn – chứng từ mua bán để phục vụ truy xuất nguồn gốc. Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hành vi kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc sẽ bị xử phạt tùy theo giá trị vi phạm: thấp nhất là cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 600.000 – 1.000.000 đồng (với hàng dưới 1 triệu đồng), cao nhất đến 100 triệu đồng (với hàng hóa trên 100 triệu đồng). Mức phạt với tổ chức gấp đôi cá nhân. Tuy nhiên, vì lợi nhuận cao, trong khi cơ quan quản lý kiểm soát chưa thật chặt, nhiều người bán vẫn “ngó lơ” quy định. Tâm lý sính hàng ngoại giá rẻ của một bộ phận người tiêu dùng cũng là nguyên nhân khiến trái cây nhập khẩu không rõ nguồn gốc vẫn tồn tại phổ biến.

Phó cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công Thương) Nguyễn Bá Lộc cho biết: do nhu cầu tăng cao, một số người bán hàng lợi dụng uy tín của trái cây nhập khẩu để trà trộn các loại trái cây cùng tên, giống hình thức để bán. Thời gian tới, Chi cục Quản lý thị trường thành phố sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra và giám sát việc lưu thông trái cây, bảo đảm về nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng và điều kiện ATTP, xử lý nghiêm vi phạm nếu có, công khai trên phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết; đẩy mạnh tuyên truyền các quy định pháp luật về kinh doanh thương mại, cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP và cấp biển nhận diện cho các cửa hàng đạt chuẩn. Qua đó, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các chủ thể kinh doanh và nhận thức tiêu dùng của người dân, tạo thói quen mua sắm tại các cửa hàng được cấp biển nhận diện, tránh mua trái cây tại các điểm kinh doanh không rõ nguồn gốc và không bảo đảm chất lượng.

Còn theo ông Nguyễn Bình Minh, để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và duy trì tính minh bạch thị trường, cần có sự phối hợp quyết liệt giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và chính người dân. Chỉ khi mỗi người tiêu dùng trở thành “người kiểm duyệt thông minh”, thực phẩm không rõ nguồn gốc mới không còn đất sống.

Tuệ Minh