Rau quay đầu tăng giá mạnh, thị trường thực phẩm lại gặp khó

Sau khoảng nửa tháng lao dốc, trong tuần qua giá rau các loại trên thị trường thành phố bất ngờ tăng trở lại. Điều đáng nói là, mức tăng với cường độ rất mạnh, vượt qua cả mức đỉnh của đợt tăng cao trước đó, đối với cả các loại rau có lá và rau dạng củ quả.

Vẫn nặng tính thời vụ

Nhìn lại diễn biến thị trường mấy năm gần đây, giá rau xanh tăng giảm thường phụ thuộc rất nhiều vào mùa vụ, nên yếu tố thời tiết chỉ mang tính cục bộ. Tuy nhiên trong năm 2022 tình hình diễn biến có chiều khác, khi thời tiết dù khá thuận lợi cho các hoạt động khác, nhưng đối với việc canh tác rau của quả lại thành ra khắc nghiệt.

Về điều này, bà Lê Thị Dung, một nông dân trồng rau ở huyện An Lão lý giải, cái khác của thời tiết năm nay là đã mưa thì mưa lớn kéo dài, nhưng khô hạn cũng đẵng đẵng nên ảnh hưởng rất tiêu cực đến yếu tố phát triển tự nhiên của rau mùa vụ.

Bước sang màu đông, khi mưa giảm đi thì đáng sợ nhất đối với người trồng rau là các đợt sương muối, chỉ một đêm cũng có thể tàn phá hết các diện tích vùng rau.

Mặc dù mấy năm gần đây, việc áp dụng công nghệ mới như nhà lưới, phương thức canh tác và giống mới đã phần nào khắc phục được yếu tố thời tiết đối với một số loại rau, tuy nhiên phương thức này vẫn chưa thực sự phổ biến, vì đầu tư lớn nhưng giá rau cũng như việc tiêu thụ luôn thất thường.

Hơn nữa, muốn tái tạo lại cần phải có giống, phân bón và công sức, những thứ mà không phải người nông dân nào cũng có khả năng tái đầu tư. Như gia đình bà Dung, sau những lần các diện tích rau bị hư hại, việc tái tạo cũng chỉ có thể thực hiện được phần nào vì khả năng đầu tư có hạn.

Trong khi đo, kể cả những diện tích được trồng lại cũng phải mất một thời gian nhất định mới có sản phẩm tham gia thị trường. Chưa kể thời điểm này một số giống rau đã không còn thích hợp canh tác trong vụ đông như muống, đay, mùng tơi… Chính vì vậy, trong thời gian ngắn nguồn cung nội địa đối với thành phố chưa thể phục hồi.

Bà Dung cho biết thêm, đợt giảm giá sâu của rau vừa qua chủ yếu do nguồn cung lớn, khi các vùng trồng chuyên canh của Hải Phòng cũng như Hải Dương, Thái Bình đều thu hoạch đồng loạt, chuẩn bị làm đất để trồng vụ mới đón điểm rơi là tết Nguyên đán Quý Mão.

Hiện tại, nguồn rau cơ bản đã tận thu, lại thêm đợt rét kéo dài khiến các loại rau ngắn ngày không thể tăng trưởng, cung giảm thì giá tăng cũng là điều dễ hiểu.

Khảo sát trên thị trường Hải Phòng, tính trong tuần qua giá rau tăng bình quân gấp hơn hai lần so với những ngày cuối tháng 11. Cụ thể, một số loại rau có lá phổ biến nhất có nguồn cung tại Hải Phòng như muống hiện là 15 nghìn đồng/bó, cải xanh-dền-ngót 10 nghìn đồng đến 15 nghìn đồng/bó, ngải 15 nghìn đồng/bó, bắp cải 18 nghìn đồng/kg… Rau dạng củ nhiều loại có mức tăng khủng hơn, ví dụ như dưa chuột lên tới 30 nghìn đồng/kg, đậu cô-ve cũng lên 35 nghìn đồng/kg.

Gặp khó vào thời điểm nhạy cảm

Vấn đề ở chỗ, giá tăng cao luôn đi đôi với nguồn cung hạn chế, những ngày gần đây từ các chợ đầu mối ở đầu cầu An Dương, chợ Đôn, chợ cầu Rào… cho đến các chợ chính thống, chợ cóc, chợ tạm trong nội thành các loại rau đều được mua vét hết từ rất sớm.

Những năm gần đây, việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng đã thu hẹp diện tích rau xanh trên địa bàn thành phố, bù vào đó là các loại cây màu khác như ớt, khoai tây, ngô, thuốc lào, cây cảnh, hoa…

Trong khi đó, theo số liệu thống kê thì diện tích trồng màu các loại của thành phố giảm khá mạnh, do nguồn lực lao động bị hút vào các hoạt động sản xuất phi nông nghiệp, cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nông dân bỏ ruộng đã phổ biến.

Tình trạng tại Hải Phòng cũng là tình trạng chung của các vùng rau truyền thống như Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên… vốn dĩ là vùng “hậu cần” ổn định cung cấp rau cho thành phố Hải Phòng lâu nay.

Chưa kể các chính sách của phía Trung Quốc áp vào cơ chế biên mậu, nhất là đợt phong tỏa phòng chống dịch bệnh Covid-19 của nước bạn, khiến cho cả nguồn cung rau nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam cũng cũng giảm theo. Thậm chí khi biên mậu giao thương bình thường thì rất có thể thị trường Trung Quốc sẽ hút ngược trở lại nguồn từ Việt Nam.

Rau xanh khan hiếm và giữ giá cao lại làm khó cho những người thu nhập thấp. Vì trong cơ cấu bữa ăn hàng ngày, chi phí rau xanh vốn dĩ chiếm tỷ lệ nhỏ, thì nay đã phải thay đổi, đương nhiên thu nhập không tăng, những phần dinh dưỡng khác phải bị giảm.

Ngay tại các cửa hàng ăn bình dân, mỗi suất ăn dành cho người lao động bình quân hiện là 20 nghìn đồng, riêng cơm và rau đã chiếm mất 50%. Mới thấy, mặt hàng rau tưởng như đơn giản, lại đang tác động lớn đến cuộc sống người dân, đặc biệt là người nghèo.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của những người trồng rau, thì việc rau tăng giá trở lại và khan hiếm nguồn cung đợt này sẽ không kéo dài, vì dự báo thời tiết cũng cho thấy đợt rét đậm có thể còn tiếp diễn.

Thời tiết này rất thuận lợi cho các loại rau vụ đông, nhất là cải xanh các loại, su hào, súp-lơ, bắp cải, cà rốt và các loại rau gia vị. Trong đó, với kỹ thuật canh tác như hiện nay thì thời gian tăng trưởng của nhiều loại rau được rút ngắn rất nhiều, chẳng hạn như cải xanh chỉ trồng khoảng hai tuần đã có thương phẩm.

Điều quan trọng là, thời gian tết Quý Mão 2023 đã cận kề, dù các diện tích rau đã được canh tác, nhưng thời tiết vẫn tiềm ẩn những yếu tố bất ngờ, mà người trồng rau dịp này ngại nhất là mưa dầm và sương muối.

Hy vọng mọi việc được suôn sẻ để thị trường được đón nhận mọt vụ mới bội thu, quan trọng hơn là góp phần bình ổn giá dịp tết truyền thống.

Lê Minh Thắng