Ngày 19/10/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1769/QĐ-TTg Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó Bộ GTVT có nhiệm vụ tổ chức lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành đường sắt giai đoạn đến 2030.
Trong đó có Quy hoạch kĩ thuật, chuyên ngành các ga đô thị, ga đầu mối, ga liên vận quốc tế; Quy hoạch tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam; Quy hoạch tuyến và ga đường sắt các khu đầu mối TP. Hà Nội, TP.HCM; Quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh; Quy hoạch tuyến đường sắt TP.HCM-Cần Thơ; Quy hoạch các ga đường sắt quốc gia hiện có trong đô thị, ga đầu mối đường sắt quốc gia, ga liên vận quốc tế. Mục đích chính của việc lập quy hoạch này nhằm quản lý quỹ đất dành cho xây dựng hệ thống nhà ga đường sắt theo quy hoạch, có kế hoạch sử dụng đất và kêu gọi xã hội hóa đầu tư.
Đến nay, công tác lập quy hoạch chi tiết các ga đường sắt quốc gia hiện có trong đô thị, ga đầu mối đường sắt quốc gia, ga liên vận quốc tế đã được hoàn thành. Trong giai đoạn này hạ tầng đường sắt có thêm các tuyến mới như tuyến vành đai phía Đông Hà Nội; tuyến Thủ Thiêm-Long Thành; tuyến tránh khu nội đô thành phố Hải Phòng, nối dài đường sắt xuống Khu công nghiệp Nam Đình Vũ hiện nay…
Việc lập quy hoạch các tuyến nhằm xây dựng các khu đầu mối, thực tế là quy hoạch ga, điều chỉnh các tuyến thuộc khu vực này. Ví dụ: Tuyến đường sắt Bắc-Nam hiện nay đoạn từ Thường Tín về ga Hà Nội sẽ phải quy hoạch lại, vì theo quy hoạch mới đoạn này chuyển thành đường sắt đô thị; Ga Ngọc Hồi sẽ là ga đầu mối, đường sắt quốc gia Bắc-Nam chỉ dừng tại đây.
Tuyến đường sắt Hà Nội-Hải Phòng cần có ga đầu mối mới cho vận tải hàng hóa khu vực thành phố Hải Phòng, trước khi phóng tuyến kéo dài xuống khu vực bán đảo Đình Vũ và Khu công nghiệp Nam Đình Vũ. Đồng thời giữ nguyên Ga Hải Phòng hiện nay, mở rộng Ga Thượng Lý để phục vụ vận tải hành khách,
Đối với các tuyến đường sắt hiện có, không lập quy hoạch kĩ thuật, mà chỉ lập quy hoạch ga. Việc lập quy hoạch ga không chỉ để phục vụ khai thác vận tải đường sắt mà còn để xã hội hóa đầu tư.
Trong quy hoạch ga xác định rõ, phần nào phục vụ chạy tàu, phần nào có thể kêu gọi đầu tư khai thác, kinh doanh. Nhất là tại các ga đô thị, ga có quỹ đất lớn như Nha Trang, Huế, ga liên vận quốc tế có thể đầu tư khai thác kho bãi như ga Đồng Đăng…
Được biết, ngay trong đầu quý 2/2023, ngành Đường sắt đang chủ trì, phối hợp với các doanh nghiệp kinh doanh đường sắt, các địa phương để tiếp tục giới thiệu, công bố quy hoạch tuyến đường sắt, trong đó tập trung vào các địa phương có nhu cầu, khả năng kết nối với mạng đường sắt hiện có, trung tâm logistics cảng biển lớn như khu vực Hải Phòng./.
Đoàn Lanh
