Phạt học sinh vi phạm: Cẩn trọng để tránh tác dụng ngược

Phạt học sinh vi phạm kỷ luật trong nhà trường như thế nào cho đúng tiếp tục được dư luận xã hội đặt ra.

Những ngày qua, vụ việc Trường THCS Ngô Quyền, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh đăng tải trên mạng xã hội toàn bộ video học sinh N.H.M.Q. đọc bản kiểm điểm trước toàn trường vì xúc phạm nhóm nhạc Hàn Quốc BTS đã gây tranh cãi trong dư luận với nhiều ý kiến trái chiều.

Từ câu chuyện này, vấn đề phạt học sinh vi phạm kỷ luật trong nhà trường như thế nào cho đúng tiếp tục được dư luận xã hội đặt ra.

Hình phạt  mang tính “bạo hành” tinh thần?

Đầu tháng 11-2019, nam sinh N.H.M.Q., học sinh lớp 8, Trường THCS Ngô Quyền đã lập một fanpage có tên “Anti BTS in VietNam”, sau đó đăng một loạt thông tin với những lời lẽ, hình ảnh được cho là thô tục, xúc phạm, lăng mạ nhóm nhạc Hàn Quốc BTS, cộng đồng fan của nhóm BTS (ARMY). Ngay sau đó, hàng loạt tin nhắn của một số người xưng là fan của nhóm BTS đã gửi tới fanpage của Trường THSCS Ngô Quyền gây sức ép, yêu cầu nam sinh Q. phải xin lỗi, thậm chí đe dọa cả phụ huynh em Q.

Cần tăng cường sự tham gia của học sinh trong việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trong nhà trường. Ảnh minh họa.

Trước áp lực đến từ các fan cứng của nhóm nhạc BTS, Ban giám hiệu Trường THCS Ngô Quyền đã mời em Q. lên làm việc và thông báo hình thức kỷ luật là bị cảnh cáo toàn trường, đình chỉ học tập 4 buổi và hạ hạnh kiểm xuống loại trung bình.

Đặc biệt, ngày 5-11, trước học sinh và giáo viên toàn trường, nam sinh N.H.M.Q. đã phải đọc bản kiểm điểm và toàn bộ clip xin lỗi này đã được đăng tải trên fanpage của nhà trường.

Ngay sau khi clip xử phạt học sinh của Trường THCS Ngô Quyền được phát tán tràn lan trên mạng xã hội, nhiều ý kiến đã bày tỏ sự không đồng tình với hình thức xử phạt của nhà trường cho rằng, việc nam sinh bị quay clip xin lỗi, đăng lên Facebook là không phù hợp. Đây có thể xem là một dạng “bạo hành” tinh thần khi hình ảnh của học sinh bị bêu xấu trước cộng đồng mạng.

Nói cách khác, với cách xử lý kỷ luật có phần nóng vội, thiếu nhân văn của nhà trường đã vô tình biến MQ trở thành học sinh cá biệt trong mắt bạn bè. Bên cạnh đó, việc để lộ danh tính, gương mặt em cũng có thể dẫn tới nguy hiểm nếu người xem video là những đối tượng quá khích.

Ông Bùi Văn Linh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chính trị và Công tác Học sinh Sinh viên, Bộ GD&ĐT cũng cho biết: Việc nhà trường kỷ luật học sinh bằng hình thức như vậy là không phù hợp. Theo ông Linh, việc kỷ luật phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng, vì sự tiến bộ của học sinh. Nhà trường cần vận động, thuyết phục các em là chính, không làm tổn hại đến danh dự, tinh thần và sức khỏe của học sinh.

“Trong sự việc này, cần phê bình học sinh đăng tải nội dung có tính chất kích động, không phù hợp lứa tuổi, thuần phong, mỹ tục. Hành vi này đã vi phạm bộ quy định ứng xử văn hóa trong cơ sở giáo dục. Hội đồng kỷ luật nhà trường xem xét và đề nghị hiệu trưởng quyết định hình thức phù hợp. Hình thức kỷ luật phải phù hợp lỗi vi phạm của học sinh, đảm bảo tính giáo dục” – ông Linh nhấn mạnh.

Cũng theo ông Bùi Văn Linh, Thông tư 08 về việc hướng dẫn khen thưởng và thi hành kỷ luật học sinh ở trường phổ thông chưa quy định về lỗi vi phạm loại này nên nhà trường không thể dựa hoàn toàn vào đó để kỷ luật học sinh. Hội đồng kỷ luật nhà trường cần tiến hành thu thập đủ thông tin, từ đó phân tích mức độ ảnh hưởng, vi phạm của hành vi lệch chuẩn, tránh việc kết luận chủ quan hoặc định kiến.

“Hiện Bộ GD&ĐT đề nghị Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh chỉ đạo Phòng GD&ĐT quận Tân Bình yêu cầu lãnh đạo Trường THCS Ngô Quyền báo cáo toàn bộ minh chứng, quy trình các bước tiến hành kỷ luật của hội đồng kỷ luật nhà trường. Đồng thời, Bộ GD&ĐT cũng đang hoàn thiện thông tư mới để thay thế Thông tư 08” – ông Linh nói.

Đánh thức tính tự giác ở trẻ bằng kỷ luật tích cực

Điều đáng nói, đây không phải là lần đầu tiên việc nhà trường đưa ra hình phạt đối với học sinh vi phạm kỷ luật bị dư luận phản ứng. Trước đó, việc một cô giáo chủ nhiệm ở Trường THCS xã Duy Ninh (Quảng Bình) cho các học sinh tát liên tục vào mặt một bạn cùng lớp đến sưng tấy cả hai má, phải nhập viện đã khiến dư luận sững sờ, bức xúc.

Vụ cô giáo ở Trường Tiểu học thuộc huyện An Dương (Hải Phòng) phạt học sinh lớp 3 bằng cách cho uống nước giẻ lau bảng đã khiến cả xã hội phẫn nộ. Mới đây nhất là việc một cô giáo THCS tại Hà Nội phạt học sinh lớp 9 bằng cách bắt ngồi quỳ trước lớp cũng đã tạo ra những tranh luận trái chiều về việc sử dụng hình thức kỷ luật đối với học sinh…

Theo các chuyên gia giáo dục, trong xã hội hiện nay, việc giáo viên sử dụng các hình phạt mang tính bạo lực đối với học sinh đã không còn phù hợp.

Thay vào đó, giáo dục kỷ luật tích cực với cách tiếp cận mang tính giáo dục, giúp xây dựng sự tự tin, lòng tự trọng và tính trách nhiệm cao ở trẻ hiện đang dần trở thành xu hướng chủ đạo.

Phương pháp này giáo dục học sinh tự kiểm soát và tự tin để biết cách thực hiện hành vi mong đợi; không làm tổn thương đến thể xác và tinh thần của trẻ;  dạy và rèn luyện cho các em tính tự giác tuân theo các quy định và quy tắc đạo đức ở thời điểm trước mắt cũng như về lâu dài.

Chẳng hạn, đối với quy định sử dụng điện thoại di động trong nhà trường, trước khi ban hành quy định, nhà trường sẽ cho học sinh thảo luận về mặt tích cực, tiêu cực của việc sử dụng điện thoại di động trong nhà trường, sau đó nhà trường sẽ bổ sung, hoàn thiện thành văn bản. Điều này cho thấy, kỷ luật tích cực không đặt mục tiêu là sự trừng phạt mà xuất phát từ sự tôn trọng, hướng đến sự tôn trọng và đánh thức sự tự giác tuân thủ các quy định ở trẻ.

PGS Đặng Quốc Bảo, nguyên Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục Việt Nam cho rằng: Từ trước đến nay, thầy cô trong nhà trường thường gắn liền với hình ảnh quyền uy. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến việc truyền thụ kiến thức, thưởng, phạt trong nhà trường có chiều hướng áp đặt theo nhận thức chủ quan của người thầy.

Tuy nhiên, suy nghĩ, quan điểm này là không còn phù hợp với môi trường hiện nay. Thực tế cho thấy, cái uy của người thầy thời nay chính là sự tôn trọng của học sinh đối với thầy. Muốn thế, thầy cũng phải tôn trọng, lắng nghe học sinh.

“Trong điều lệ nhà trường phổ thông  có những quy định cụ thể về những điều học sinh được làm và không được làm. Tuy nhiên, hiệu quả của những quy định này phụ thuộc vào cách triển khai của nhà trường, của giáo viên; trên cơ sở phù hợp với tâm lý, lứa tuổi của học sinh. Việc thưởng hay phạt nếu không được sử dụng cẩn trọng, phù hợp có thể sẽ gây ra hiệu ứng ngược và những hệ lụy không đáng có”- PGS Đặng Quốc Bảo nêu quan điểm.

Nguồn: Báo CAND