Những ngày này, thị trường đang trôi dần về điểm rơi cuối năm, khi thời gian chỉ còn chưa đầy 3 tháng nữa là đến tết Nguyên đán Canh Tý 2019. Cũng như mọi năm, người tiêu dùng lại ngay ngáy với điệp khúc “chất lượng an toàn thực phẩm”, “đồ chơi độc hại”… trong bối cảnh thị trường đang chuyển động theo hướng nóng dần.
Quyết liệt vào cuộc
Theo thông lệ hàng năm, vào thời điểm bắt đầu quý 4 cũng là lúc thị trường được quan tâm, vì đây là phân khúc sôi động nhất trong năm nhìn từ mọi khía cạnh.
Từ chuyện an toàn thực phẩm, đồ chơi độc hại cho đến hàng lậu, gian lận thương mại và hàng giả… hầu như lĩnh vực nào cũng bị xâm hại, làm tổn hại đến quyền lợi người tiêu dùng.
Mặc dù các cơ quan chức năng, chủ công là lực lượng thuộc Ban chỉ đạo 389 đã rất nỗ lực, nhưng những vấn nạn trên vẫn như tảng băng chìm, có lẽ chưa có thời điểm nào được “đập tan” triệt để.
Nhìn lại mấy năm gần đây, năm nào vào thời điểm này Chính phủ cũng có văn bản chỉ đạo các địa phương quyết liệt với nhiệm vụ trên.
Năm nay, trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Chính phủ và Ban chỉ đạo 389 quốc gia, UBND TP cũng đã sớm có văn gửi Chủ tịch UBND các quận huyện, Giám đốc và Thủ trưởng các ngành liên quan trên địa bàn thành phố, về việc tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, cũng như triển khai các biện pháp liên quan đến bình ổn thị trường.
Theo đó, UBND TP yêu cầu các ngành tập trung chỉ đạo và thực hiện ngay một số nhiệm vụ, cơ bản là: Tăng cường lực lượng, phương tiện, thường xuyên kiểm tra kiểm soát tại các địa bàn trọng điểm; Chỉ đạo các đơn vị chức năng tập trung xây dựng chuyên án, đấu tranh, điều tra, xử lý kịp thời các tổ chức, cá nhân, đường dây, ổ nhóm tiêu thụ lớn; Các thành viên Ban chỉ đạo 389 căn cứ chức năng nhiệm vụ được giao, lập kế hoạch và triển khai thực hiện các phương án…
UBND TP cũng yêu cầu các lực lượng chức năng thành phố, chủ động cung cấp thông tin cho các cơ quan báo chí để kịp thời phản ánh tình hình, đồng thời tuyên truyền vận động nhân dân không tham gia và tiếp tay cho các hành vi vi phạm.
Các Đoàn kiểm tra liên ngành về an toàn thực phẩm của thành phố tích cực tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định trong đảm bảo an toàn thực phẩm đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, dịch vụ ăn uống trên địa bàn.
Tính đến nay thành phố đã thành lập 6 đoàn kiểm tra liên ngành, 18 đoàn kiểm tra chuyên ngành cấp thành phố, cùng với số đoàn thanh tra tuyến quận, huyện là 32 đoàn liên ngành và 4 đoàn chuyên ngành, tuyến xã là 446 đoàn liên ngành. Nhìn chung, công tác an toàn thực phẩm được bảo đảm, không để xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng nào trên địa bàn.
Cùng với công tác quản lý, tăng cường kiểm tra kiểm soát thị trường, giải pháp bình ổn giá cũng đã được thực hiện hiệu quả. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 10 tháng qua chỉ tăng 2,27% so với cùng kỳ năm trước, là minh chứng rõ nét trong công tác kiểm soát lạm phát.
Nỗi lo từ bên trong…
Theo đánh giá, từ đầu năm đến nay, do sự vào cuộc quyết liệt của các lực lượng chức năng nên tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả có xu hướng giảm so với những năm trước.
Tuy nhiên cũng theo đánh giá của Ban chỉ đạo 389 thành phố, tình hình vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn của các đối tượng vi phạm ngày càng tinh vi. Trong đó khó khắc phục nhất có lẽ vì các kênh sản xuất tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả chủ yếu mang yếu tố nước ngoài, được đưa qua biên giới bằng cơ chế thông thoáng, cả hai đường tiểu ngạch và chính ngạch.
Hơn nữa, những tháng còn lại của năm chính là “điểm rơi” của thị trường, công tác đấu tranh càng cần được tăng cường, đồng thời các giải pháp bình ổn, đảm bảo an toàn thực phẩm cần ngăn chặn được những nguy cơ tiềm ẩn trong thị trường nội địa.
Từ đầu năm, các lực lượng chức năng đã thực hiện kiểm tra hàng chục nghìn vụ việc, trong đó tỷ lệ vi phạm phải xử lý chiếm đa số. Điều đáng lưu ý là phần lớn các vụ vi phạm thuộc về gian lận thương mại, bộc lộ ý thức và văn hóa kinh doanh yếu kém của một bộ phận không nhỏ thương nhân.
Có thể con số xử lý cũng chưa phản ánh được thực tế, nhưng phần nào nói được nguyên nhân chính thao túng mặt trái của thị trường là từ ở bên trong, chứ không chỉ riêng yếu tố nước ngoài.
Có thể dẫn chứng một trong những vụ việc điển hình gần đây. Cụ thể vào ngày 20-9 vừa qua, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an thành phố phối hợp với lực lượng quản lý thị trường, đã tiến hành khám nơi cất dấu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính là kho chứa hàng hóa trên địa bàn phường Cát Bi (Hải An).
Đây là kho hàng được đối tượng thuê làm nơi chứa hàng hóa phục vụ quá trình bán hàng qua mạng, có vị trí cách xa khu dân cư, ít người qua lại. Gồm giầy dép, túi xách, mỹ phẩm các loại mang nhiều thương hiệu nổi tiếng, trên sản phẩm có chữ nước ngoài.
Quá trình kiểm tra, chủ cơ sở kinh doanh không cung cấp được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa. Đáng chú ý là tổng lượng hàng hóa vi phạm rất lớn, lực lượng chức năng phải mất nhiều ngày phân loại, kiểm đếm, con số lên tới 10.931 đơn vị sản phẩm.
Trong đó 3.511 đơn vị sản phẩm túi xách, giầy, ba lô, ví các loại, trên sản phẩm gắn nhãn hiệu trùng với các nhãn hiệu nổi tiếng đang được bảo hộ tại Việt Nam.
Ví dụ trên cho thấy, công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, và hàng giả cũng như bình ổn thị trường hết sức phức tạp, đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều thành phần chứ không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng chuyên trách. Rõ ràng, “trình độ” vi phạm mỗi ngày được nâng cao, cần hơn sự đồng bộ trong các giải pháp phòng chống cũng như trang bị cho các lực lượng chức năng.
Mặt khác, liên quan đến tình hình thị trường cuối năm, một số nhóm hàng thiết yếu cũng đang diễn biến phức tạp do nguyên nhân khách quan, như việc khan hiếm nguồn cung lợn hơi từ ảnh hưởng của dịch tả châu Phi, giá xăng dầu tăng do tình hình chiến sự Trung Đông, nguồn hàng hóa dịch chuyển bất ổn bởi tranh chấp thương mại của Mỹ và các nền kinh tế lớn…
Nghĩa là nhiều vấn đề thị trường chưa thể dự báo chính xác, nhưng khó mới cần khắc phục. Người tiêu dùng luôn mong đợi vào trình độ, lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp của các cán bộ thực thi nhiệm vụ, để đảm nhiệm tốt việc giữ gìn cho cơ thể thị trường ngày càng được lành lặn tráng kiện.
Lê Minh Thắng
