Kênh Bắc Nam Hùng-là một nhánh của sông Rế-có chiều dài hơn 8km chảy qua địa bàn phường Hùng Vương, quận Hồng Bàng và hai xã Nam Sơn, Bắc Sơn thuộc huyện An Dương, thành phố Hải Phòng.
Trong hệ thống kênh thuỷ lợi An Kim Hải, kênh Bắc Nam Hùng có chức năng tưới tiêu cho hơn 400ha đất với hai vụ trồng lúa, rau màu và nuôi trồng thuỷ sản của các địa phương kể trên. Cũng chính vì nhiệm vụ quan trọng này mà chất lượng nguồn nước tưới tiêu của kênh Bắc Nam Hùng tác động trực tiếp đến năng suất, hiệu quả kinh tế của các vụ thu hoạch cũng như đời sống, an sinh xã hội của hàng ngàn hộ dân.
Tuy nhiên, trên thực tế, chất lượng nguồn nước của kênh Bắc Nam Hùng đang đứng trước nguy cơ tiềm ẩn ô nhiễm cao. Nguyên nhân chính là dọc hai bên tuyến kênh, theo thống kê của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thuỷ lợi An Hải thì tới 187 điểm xả, trong đó có 175 điểm xả là của các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh, còn lại là các điểm xả của các khu dân cư.
Điều đáng nói là trong tổng số các doanh nghiệp xả thải ra kênh Bắc Nam Hùng kể trên, có không ít doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất kinh doanh được đánh giá tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn nước cao như tái chế nhựa, phế liệu, rác thải, sản xuất bao bì, ống thép, thuốc, sản phẩm nội thất, đồ gỗ, khám chữa bệnh…
Thời gian qua, thực hiện Nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố về tăng cường bảo vệ chất lượng nguồn nước một số con sông, tuyến kênh cung cấp nguồn nước thô phục vụ sản xuất nước sinh hoạt, sản xuất trên địa bàn thành phố, trong đó có sông Rế, trước áp lực của cơ quan quản lý chuyên ngành và dư luận nhân dân, đã có một số doanh nghiệp làm thủ tục cấp phép xả thải vào nguồn nước, song con số này không nhiều.
Đơn cử, theo quy định cơ sở sản xuất xả thải từ 5m3/ngày đêm trở lên thì phải thực hiện thủ tục cấp phép xả thải của cơ quan có thẩm quyền thì con số này cùng với thống kê các cơ sở đã được đơn vị chức năng kiểm tra mới chỉ là gần 40 doanh nghiệp.
Từ đầu năm đến nay, qua kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật đối với hoạt động xả thải vào công trình thuỷ lợi của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thuỷ lợi An Hải đối với 8 doanh nghiệp thì có tới 2/6 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất kinh doanh vi phạm các quy định khi xả thải vào kênh Bắc Nam Hùng.
Cụ thể, Công ty TNHH Hoa Đại, địa chỉ tại phường Hùng Vương, quận Hồng Bàng, có ngành nghề sản xuất, chế biến gỗ, thuộc đối tượng phải xin cấp phép xả thải vào hệ thống thuỷ lợi, nhưng khi kiểm tra công ty chưa có…giấy phép. Tiếp đến, kết quả quan trắc mẫu nước thải định kỳ của doanh nghiệp theo tiêu chuẩn cột B là không phù hợp với nguồn tiếp nhận là kênh Bắc Nam Hùng (vào kênh Bắc Nam Hùng theo quy định là cột A). Doanh nghiệp cũng không có hồ sơ bản vẽ, sơ đồ hệ thống thu gom, xử lý nước thải; chưa thu gom triệt để các nguồn phát sinh nước thải sinh hoạt, nhà ăn, đặc biệt chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Tại thời điểm kiểm tra, nước mưa, nước thải đang thoát chung một hệ thống, thải ra kênh thoát nước khu dân cư rồi xả thải ra kênh Bắc Nam Hùng.
Tiếp đến là trường hợp Công ty TNHH sản xuất Hưng Thịnh, địa chỉ tại xã Nam Sơn, huyện An Dương, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất chi tiết phụ tùng xe máy. Công ty chưa có giấy phép xả thải vào hệ thống thuỷ lợi mặc dù thuộc đối tượng buộc phải xin cấp phép. Chưa hết, bể làm mát có lẫn nước tẩy rửa tuần hoàn ở ngoài trời, không có mái che, tiềm ẩn nguy cơ tràn nước thải ra môi trường khi có mưa.
Tại thời điểm kiểm tra, tại hai điểm nước làm mát có lẫn nước tẩy rửa sản phẩm có hiện tượng rò rỉ vào hệ thống thoát nước mưa tràn mặt. Bề mặt nhà xưởng còn nhiều điểm để chất thải nguy hại ngoài trời, không có mái che chắn, có nguy cơ làm ô nhiễm nước mưa tràn mặt. Cũng còn tồn tại hai điểm dập bụi phát sinh chất thải nguy hại chưa thu gom, xử lý, doanh nghiệp cũng chưa có hồ sơ chứng minh việc thu gom, xử lý?!
Theo ông Bùi Thế Tiễn-Trưởng Phòng Quản lý nước và công trình, Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi An Hải thì ngoài hai doanh nghiệp đã kiểm tra kể trên, dọc tuyến kênh Bắc Nam Hùng còn không ít những vị trí tiềm ẩn nguy cơ xả thải gây ô nhiễm. Cụ thể, chỉ sau cơn mưa rào to đầu mùa vừa qua, khu vực rãnh thoát nước chân cầu Lương Quán, thôn Mỹ Tranh, xã Nam Sơn đã xuất hiện những đoạn có màu khi thì đục vàng, khi thì đỏ gạch.
Cũng theo ông Tiễn, để đảm bảo chất lượng nước của kênh Bắc Nam Hùng, cũng như hạn chế ô nhiễm nguồn nước sông Rế, Công ty phải thực hiện việc thau đảo bằng cách mở đập An Trì lấy nước, tháo cống Cái Tắt, từ đó đẩy nước kênh Bắc Nam Hùng ra sông Lạch Tray. Tuy nhiên, giải pháp trên chỉ mang tính tình thế, về lâu dài, nước thải của các tổ chức, doanh nghiệp, khu dân cư dọc hai bên tuyến kênh vẫn phải được thu gom, xử lý rồi tập trung vào hệ thống thoát nước chung, thải ra sông Cấm. Như vậy, năng suất, hiệu quả kinh tế hai mùa vụ, cuộc sống của hàng ngàn hộ dân dọc hai bên tuyến kênh mới thực sự ổn định, bền vững.
Kim Oanh
