Nâng cao khả năng chống ngập lụt đô thị: Cần nạo vét các hồ điều hòa, kênh mương

Tổng diện tích hồ điều hòa khu vực đô thị 80 ha, trong khi nhu cầu diện tích hồ điều hòa phục vụ thoát nước mưa, nước thải, phòng chống ngập lụt cần khoảng 200 ha. Diện tích hồ điều hòa thiếu, lượng bùn lắng đọng lớn, trong khi các mương tiêu thoát bị rác thải cản dòng chảy đang làm hạn chế khả năng phòng, chống ngập lụt.

Nhiều hồ, tuyến mương bị bồi lấp

Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn thành phố xảy ra một số trận mưa lớn, diễn ra dồn dập trong thời gian ngắn vào lúc triều cường khiến hệ thống tiêu thoát nước và hồ điều hòa quá tải, gây ngập lụt đô thị. Nhiều tuyến phố ngập sâu hơn 0,5 m; thời gian rút nước lâu. Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng vận hành hiệu quả hồ chứa, hệ thống kênh mương, phục vụ tiêu thoát nước, hạn chế tối đa ngập lụt. Tuy nhiên, do các hồ điều hòa bị bồi lấp, khả năng chứa nước hạn chế nên vẫn xảy ra ngập lụt khi mưa lớn.

Hiện nay, diện tích hồ chứa trên địa bàn các quận: Hồng Bàng, Lê Chân, Ngô Quyền, Hải An thiếu, mới đáp ứng được 1/3 nhu cầu. Việc tiêu thoát chủ yếu phụ thuộc vào hệ thống sông, hồ như: sông Tam Bạc; các hồ: An Biên, Phương Lưu, Cát Bi, Tràng Cát 1, 2, Đình Vũ 1,2,3,4. Các tuyến kênh mương tiêu thoát trên địa bàn thành phố có tổng chiều dài 243 km, trong đó mới cải tạo được 20 km gồm tuyến mương Đông Bắc (7 km), Tây Nam (3 km) và An Kim Hải (10 km), góp phần nâng cao khả năng thoát nước. Còn hơn 220 km kênh mương từ 3 đến 5 năm gần đây chưa được nạo vét, không đáp ứng yêu cầu tiêu thoát nước, bảo đảm môi trường, mỹ quan đô thị. Các tuyến kênh đã nạo vét cũng bắt đầu xuất hiện tình trạng bùn rác lắng đọng khiến dòng chảy bị hạn chế.

Công ty thoát nước nạo vét hệ thống mương thoát nước Tây Nam, bảo đảm thoát nước trong mùa mưa bão. Ảnh:Phạm Hoàng

Thực tế này đặt ra yêu cầu cao và cấp thiết đối với việc cải tạo, nạo vét hệ thống hồ điều hòa, kênh mương. Theo Chủ tịch, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng Nguyễn Minh Tuấn, cách đây vài năm, một số hồ như: Phương Lưu, An Biên, Dư Hàng, hồ Sen và một số tuyến kênh mương được cải tạo nhưng hiện nay cũng bị bồi lắng bởi rác thải. Nhiều tuyến mương hở, mương chưa được cứng hóa, lâu ngày chưa cải tạo, bùn đọng, rác thải tràn lòng mương, vừa ô nhiễm, vừa hạn chế dòng chảy. Đơn cử tuyến mương từ phố Hạ Đoạn đến cốngNamĐông đi qua phường Đông Hải 1 (quận Hải An) hàng chục năm nay không được cải tạo, lòng mương bị thu hẹp, chất thải xây dựng ứ đọng dài hàng chục mét. Các đơn vị chức năng như Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị, Thoát nước… tổ chức các đợt dọn rác bờ mương, khơi thông dòng chảy kênh mương. Nhưng sau đó, hiện tượng đổ trộm rác, nhất là rác thải xây dựng lại tái diễn. Trong khi trách nhiệm quản lý, bảo vệ tuyến mương của chính quyền địa phương chưa được bảo đảm tốt, chưa có biện pháp xử lý triệt để.

Có biện pháp quản lý tốt sau nạo vét

Việc triển khai cải tạo, nạo vét hệ thống hồ điều hòa và mương thoát nước sử dụng nhiều nguồn vốn khác nhau do các sở, ngành, địa phương làm chủ đầu tư. Mới đây, thành phố phê duyệt kinh phí nạo vét hồ Lâm Tường vào quý 3-2018. Tuy nhiên, các hồ, kênh khác cũng cần tổ chức nạo vét tổng thể, nhằm nâng cao năng lực chứa nước, chống ngập lụt khu vực đô thị Hải Phòng. Đồng thời, xử lý mùi hôi thối bốc lên từ lòng hồ ứ đọng rác thải, chất bẩn, trả lại màu xanh và không gian trong lành cho các hồ chứa. Khó khăn hiện nay là kinh phí cải tạo, nạo vét hồ, kênh mương hạn chế, nên các ngành chức năng chủ động huy động nhiều nguồn vốn và đề xuất thành phố cải tạo các hồ, tuyến kênh mương bị bồi lấp nghiêm trọng, có lộ trình nâng cấp hợp lý, cải thiện khả năng tiêu thoát nước.

Điều 21, Nghị định số 80/2014/NĐ-CP, ngày 6- 8- 2014 của Chính phủ về Thoát nước và xử lý nước thải, quy định về quản lý hệ thống hồ điều hòa, nêu rõ: các hành vi xả nước thải phát sinh từ quá trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc các hoạt động khác vào hồ điều hòa phải được kiểm soát chặt chẽ theo quy định. Duy trì mực nước ổn định của hồ điều hòa, bảo đảm tốt nhiệm vụ điều hòa nước mưa. Định kỳ nạo vét đáy hồ, vệ sinh lòng hồ và bờ hồ. Lập quy trình quản lý và các quy định khai thác, sử dụng hồ điều hòa…

Chủ tịch Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng Nguyễn Minh Tuấn cho rằng, cùng với nạo vét tổng thể các hồ, kênh mương, cần có biện pháp phối hợp quản lý, khai thác các hồ, tuyến mương đạt hiệu quả cao nhất. Hiện nay, chế tài xử phạt chưa đủ mạnh để răn đe, lực lượng chức năng chưa làm hết trách nhiệm quản lý dẫn đến không ngăn chặn triệt để hành vi đổ thải xuống lòng hồ, kênh mương. Các công ty công ích phối hợp chặt chẽ chính quyền địa phương tăng cường tuyên truyền đến người dân gắn với xử lý mạnh tay, dứt điểm các trường hợp vi phạm, nhất là đổ chất thải nguy hại, rác thải xây dựng xuống lòng hồ, kênh mương.

Phạm Lượng – Báo Hải Phòng 06/10/2018