Một số lưu ý khi người dân thực hiện test nhanh COVID-19 tại nhà

Thời gian gần đây, mỗi ngày Hải Phòng ghi nhận nguy cơ nhiễm bệnh COVID-19 ngày càng tăng cao, nhiều trường hợp người dân tự tiến hành xét nghiệm phát hiện bệnh và điều trị tại nhà. Trước tình hình trên, Cổng Thông tin điện tử thành phố đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quang Chính, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hải Phòng.

PV: Trong thời gian qua số ca mắc tăng nhanh, người dân có tâm lý chủ động sử dụng kit test để xác định khả năng nhiễm bệnh, xin ông cho biết trong trường hợp nào việc xét nghiệm là cần thiết để tránh việc sử dụng tràn lan, gây lãng phí?

Ông Nguyễn Quang Chính: Tùy theo từng giai đoạn, tình hình dịch mà việc ứng xử trong xét nghiệm phát hiện và sàng lọc người người bệnh, người nghi nhiễm bằng các loại xét nghiệm. Do xét nghiệm PCR chính xác hơn, nhưng thời gian để có kết quả thường lâu, cần sự tham gia của cán bộ y tế, chi phí đắt hơn do liên quan đến máy hóa chất sinh phẩm, trong khi test nhanh kháng nguyên VR SARS-Cov-2 cũng cho kết quả khá chính xác, thời gian nhanh, đặc biệt người dân có thể tự làm tại nhà… Nếu có kết quả test nhanh dương tính, một số trường hợp người bệnh cần tiến hành xét nghiệm RT-PCR, nhằm khẳng định chính xác.

Theo hướng dẫn mới của Bộ Y tế, xét nghiệm PCR và test nhanh đều có giá trị chẩn đoán tình trạng nhiễm SARS-CoV-2, nên khi cộng đồng có nhiều ca bệnh như hiện nay, chúng ta có thể sử dụng test nhanh để phát hiện bệnh. Nhưng test nhanh không phải là tất cả; phải có yếu tố dịch tễ, tiếp xúc nguồn lây, vùng dịch tễ, triệu chứng… thì làm test nhanh mới cho giá trị và kết quả chính xác, còn nếu đang bình thường, không có yếu tố dịch tễ, xét nghiệm nhiều lần sẽ lãng phí. Test nhanh phải phối hợp với các yếu tố trên thì mới sử dụng và cho kết quả có giá trị. Không được lạm dụng vì gây tốn kém cho cá nhân, gia đình và xã hội; gây rác thải nhựa, tạo nguồn lây bệnh ra môi trường… Việc sử dụng nhiều, nhu cầu xã hội tăng cao, làm giới đầu cơ buôn bán tăng giá thành, tạo cơn sốt thị trường, tạo điều kiện cho hàng giả, hàng lậu, hàng kém chất lượng được trà trộn vào thị trường.

Các trường hợp nên thực hiện test nhanh COVID-19, bao gồm:

. Tiếp xúc gần (khoảng cách 2m), ở cùng nhà, sinh hoạt và làm việc chung với bệnh nhân F0, người nghi nhiễm F1…

. Đang trong quá trình điều trị COVID-19, hoặc cách ly y tế.

. Từ nước ngoài trở về, khi nhập cảnh vào Việt Nam sẽ được yêu cầu lấy mẫu test nhanh và đi cách ly.

. Khi có các triệu chứng nghi nhiễm virus SARS-CoV-2: sốt, đau họng, ho, khó thở… Khi có chỉ định xét nghiệm sàng lọc, theo yêu cầu của cơ quan chức năng…

Hiện tại, việc sử dụng test nhanh chỉ dùng khi cần thiết cho chẩn đoán, kết thúc cách ly, điều trị. Như vậy, một trường hợp F0, F1 chỉ cần dùng 2 lần xét nghiệm vào ngày đầu tiên và ngày thứ 7 để xác định ban đầu và kết thúc điều trị, cách ly.

PV: Trường hợp có kết quả test nhanh dương tính, người dân phải làm gì thưa ông?

Ông Nguyễn Quang Chính: Ngay sau khi có kết quả test nhanh dương tính, người dân cần khai báo y tế với Trạm Y tế, thông tin đến người tiếp xúc gần trong 2 ngày qua. Trường hợp chưa khẳng định mắc COVID-19, thì cần lấy mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2.

Trong khi chờ cơ quan y tế địa phương cử cán bộ để tiếp cận, F0 không tự đến các bệnh viện, nơi công cộng nơi làm việc… do có thể gây lây nhiễm bệnh trên diện rộng và tại cơ sở y tế. Tham khảo các hướng dẫn cho F0 tại nhà để chăm sóc, giảm tâm lý hoang mang, lo lắng cho người bệnh trong khi chờ cơ quan y tế. Nếu F0 nhẹ, không có triệu chứng, đều được cách ly điều trị tại nhà hoặc trạm y tế lưu động. Nếu có dấu hiệu chuyển nặng như khó thở, thở hụt hơi, nhịp thở tăng, trẻ em thở bất thường, rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi, khò khè, thở rít khi hít vào, SpO2 (chỉ số nồng độ oxy trong máu) dưới 95%, người thân cần liên hệ lại ngay trạm y tế hoặc trung tâm y tế nơi gần nhất.

Tại gia đình nên có vài chai nước muối và một chai thuốc súc họng dùng súc họng nhiều lần trong ngày; chuẩn bị thuốc trị cảm cúm, vitamin C; cồn 70 độ nhằm vệ sinh các bề mặt tiếp xúc trong phòng. Sử dụng thuốc thông thường điều trị triệu chứng bệnh như ho, hắt hơi, sốt, đau nhức cơ thể…

Khi cách ly tại nhà, hãy mở cửa sổ để nhà thông thoáng, tự lắng nghe và theo dõi cơ thể bằng cách đếm mạch, đo nhiệt độ, đo SPO2 (nếu có máy), chú ý các triệu chứng sốt, ho, cảm giác thở khó… nên uống nhiều nước hoa quả, tập vận động trong nhà, đứng trước cửa sổ tập thở như hít thật sâu, thở ra chậm.

PV: Trên thực tế những ngày gần đây, có hiện tượng không ít người dân khi bị dương tính đã không khai báo với cơ sở y tế, tự mua thuốc điều trị. Vậy tự ý mua thuốc điều trị dẫn tới rất nhiều hệ lụy mà người dân đã được khuyến cáo rất nhiều trên các phương tiện truyền thông thời gian qua. Đối với việc không khai báo y tế khi bị mắc dương tính, theo bác sỹ sẽ dẫn tới những hệ quả gì, đặc biệt trong thời điểm này?

Ông Nguyễn Quang Chính: Các thuốc điều trị có thể là các thuốc điều trị triệu chứng, thuốc bổ, nâng cao thể trạng; nhưng đáng lưu ý nhất là thuốc kháng virus, đây là thuốc cần được bác sĩ khám chỉ định, kê đơn, dùng thuốc theo hướng dẫn và theo dõi diễn biến bệnh và bất thường khi dùng thuốc. Việc tự mua, tự dùng thuốc, tiếp tay cho thuốc giả thuốc lậu, kém chất lượng; việc dung đôi khi lợi bất cập hại, khi ta tin người bán, nhưng người bán chưa chắc đã biết rõ nguồn gốc của thuốc; giá cả lại đắt.

Khi mắc COVID mà không khai báo, bệnh nhân sẽ không được quản lý điều trị; ngành y tế và chính quyền không nắm bắt được diễn biến dịch bệnh sẽ rất khó cho điều chỉnh, biện pháp xử lý, triển khai giải pháp. Làm dịch bệnh lây lan do giấu bệnh, khi nặng mới khai báo, đi cấp cứu thì đã muộn. Trong khi nếu được khám, tư vấn quản lý, thậm chí cấp thuốc, việc kiểm soát sức khỏe, tình hình dịch bệnh sẽ tốt hơn cho cá nhân các gia đình, cho ngành y tế và chính quyền các cấp.

PV: Hiện nay số mắc của thành phố tăng rất nhanh, tuy nhiên người lớn đã được tiêm vắc xin phòng COVID-19 nên chủ yếu số ca mắc không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ, người dân có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên, trẻ em dưới 12 tuổi chưa được tiêm phòng, ông có lời khuyên nào đối với việc chăm sóc và điều trị cho trẻ em dưới 12 tuổi?

Ông Nguyễn Quang Chính: Phần lớn trẻ mắc COVID-19 không triệu chứng hoặc nhẹ với triệu chứng viêm hô hấp trên hoặc tiêu hoá (55%), trung bình (40%), nặng (5%). Trẻ em mắc COVID-19 thường ở thể nhẹ vì thế tỉ lệ nhập viện và tử vong ít so với người lớn.

Biện pháp phòng bệnh vẫn đóng vai trò quan trọng là tuân thủ 5K, kết hợp với tiêm vắc xin cho trẻ từ 12 tuổi, (sắp tới sẽ tiêm cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi) phát hiện sớm và phân tầng điều trị ca bệnh phù hợp với mức độ nặng của bệnh.

Khuyến cáo việc theo dõi điều trị trẻ em mắc COVID-19 mức nhẹ tại nhà:

. Nằm phòng riêng.

. Điều trị triệu chứng:

+ Hạ sốt khi nhiệt độ ≥ 38.50 C. Paracetamol liều 10-15mg/kg/lần mỗi 6 giờ.

+ Thuốc điều trị ho: Ưu tiên dùng thuốc ho thảo dược.

+ Uống nhiều nước.

+ Đảm bảo dinh dưỡng, bú mẹ, ăn đầy đủ.

+ Vệ sinh thân thể, răng miệng, mũi họng.

+ Tập thể dục tại chỗ và tập thở ít nhất 15 phút/ngày (trẻ lớn).

. Theo dõi:

+ Đo nhiệt độ tối thiểu 2 lần/ ngày hoặc khi cảm thấy trẻ sốt.

+ Đo Sp02 tối thiểu 2 lần/ ngày hoặc thấy trẻ mệt,thở nhanh/ khó thở.

Không tự ý mua và cho trẻ dùng thuốc kháng virus, các loại kháng sinh, thuốc cần khám và kê đơn…

. Có số điện thoại của nhân viên y tế để liên hệ khi cần tư vấn, hỗ trợ (Số điện thoại của Trạm Y tế, Trạm Y tế lưu động hoặc Tổ cấp cứu lưu động của quận, huyện).

. Tất cả thành viên ở cùng nhà với người F0 phải khai báo sức khỏe mỗi ngày ít nhất một lần hoặc khi cần.

PV: Bên cạnh việc lạm dụng test nhanh, không khai báo y tế khi bị mắc COVID-19, thì không ít người có quan điểm đã mắc covid rồi thì khó mắc lần 2, ngược lại cũng không ít người đang băn khoăn liệu mắc rồi có mắc nữa không… Xung quanh những thắc mắc này, bác sỹ có thể làm rõ hơn?

Ông Nguyễn Quang Chính: Việc tái mắc COVID-19 khẳng định là có, vì việc tiêm vắc xin và hệ miễn dịch sau nhiễm bệnh không bền vững, do vậy khi mắc rồi có thể tái phát bệnh hoặc mắc bệnh lần thứ 2, thứ 3 do các biến chủng VR. Cho nên các biện pháp PC dịch dù bị hay chưa bị COVID 19 vẫn là 5K + vắc xin + ý thức tuân thủ.

Xin cám ơn câu trả lời của ông!

Hồng Nhung