Cùng với thuật ngữ “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, STEM dường như đã trở thành một thuật ngữ thời thượng trong lĩnh vực giáo dục ở Mỹ và nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh nước ta đang xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông mới thì việc các nhà trường đang học hỏi và vận dụng mô hình STEM cũng là một sự đổi mới phương pháp học, nâng cao tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập…
Khách tham quan gian trưng bày máy in lazer 3D
Học đi đôi với hành
Vừa qua, tại Trường THPT An Dương (huyện An Dương, TP Hải Phòng) đã diễn ra ngày hội STEM – viết tắt bằng tiếng Anh của các từ Science (khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kỹ thuật) và Math (toán học); đồng thời tổng kết hoạt động xây dựng văn hóa đọc tại nhà trường.
Trong ngày hội STEM của nhà trường, các khu trưng bày nổi bật với các phần trình diễn khoa học như: trải nghiệm các thiết bị tự động hóa, máy in 3D; lắp mô hình xe ô tô chạy bằng năng lượng mặt trời và các mạch điện thông minh; các mẫu thiết kế thời trang, sa bàn kích cỡ lớn làm từ nguyên liệu tái chế; các phần trưng bày sách bắt mắt… đã không chỉ lôi cuốn các em học sinh không thể dời mắt, mà ngay cả những phụ huynh tham dự cũng thực sự thấy cuốn hút theo.
Dừng chân tại một khu trưng bày các ma nơ canh đang khoác lên mình những trang phục của các dân tộc trên thế giới, tôi được cô bé “hướng dẫn viên” luôn miệng giới thiệu đây là trang phục truyền thống hanbok của Hàn quốc, kia là trang phục truyền thống kimono của Nhật Bản… với những kiến giải kỹ càng từ phong cách trang phục đến văn hóa sống của cư dân các dân tộc đó.
Phía trong là một nhóm các bạn nữ đang điều chỉnh trưng bày của các loại sa bàn, bản đồ. Nguyễn Thanh Thúy, học sinh lớp 10C10 cho hay, đó là những bản đồ mà các em đã tự tay xây dựng nên trong đó có sự vận dụng kiến thức của môn Địa lý và môn kỹ thuật tạo hình.
Những sa bàn bản đồ nông sản Việt Nam với trong “khuôn” miền Nam là vùng lúa gạo gồ lên hình những hạt thóc, Đà Lạt với “khuôn” rau màu phong phú, miền duyên hải phía Bắc với “khuôn” cá tôm… khiến cho chiếc bản đồ trông lạ mắt và hấp dẫn.
Đặc biệt hơn, cô giáo Lê Mai Hương, phụ trách STEM tái chế và mô hình cho hay, toàn bộ những sản phẩm trang phục dân tộc màu sắc bắt mắt, chất liệu “sang trọng” và các sa bàn kia đều là sản phẩm… tái chế. Nguyên liệu chủ yếu để tạo nên các sản phẩm này đến từ giấy nhún, bao và túi nilon đã sử dụng.
Thầy Phạm Hoàng Hưng, Hiệu trưởng Trường THPT An Dương cho hay, đây là năm đầu tiên nhà trường tổ chức sự kiện này với mục đích mang đến những trải nghiệm thú vị cho học sinh liên quan đến các môn học toán, sinh học, văn học, địa lý, kỹ thuật, khoa học máy tính… và cũng là dịp để các thầy, cô giáo tiếp cận các phương pháp giáo dục tiến bộ, các em học sinh có cơ hội khám phá những trải nghiệm học tập đi đôi với thực hành, giúp thắp lên ngọn lửa STEM trong các em và được lan tỏa mạnh mẽ trong nhà trường.
Để giúp giáo viên, học sinh tiếp cận và vận dụng chương trình STEM, từ đầu hè 2017 đến nay, dưới sự hỗ nhiệt tình của Liên minh STEM Việt Nam, nhà trường đã tổ chức được 3 đợt tập huấn do các chuyên gia thuộc Liên minh STEM, Học viện sáng tạo S3, Công ty Kid code hướng dẫn; tổ chức cho đại diện cán bộ, giáo viên, học sinh nhà trường đi học tập thực tế về giáo dục STEM tại trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong (Nam Định), tham dự Hội thảo tại trường ĐH Sư phạm Hà Nội.
Trưng bày mô hình Nhà nổi chống lũ
Riêng học sinh khối 12 cũng được tiếp cận sâu hơn về cách mạng công nghiệp 4.0 trong chương trình hướng nghiệp của nhà trường. Từ sau các khóa bồi dưỡng và đi thực tế, 100% giáo viên và học sinh nhà trường đã được tuyên truyền và có những hiểu biết cơ bản về cách mạng công nghiệp 4.0, về chương trình STEM trong nhà trường phổ thông, trực tiếp được thực hành dưới sự tư vấn, hướng dẫn của các chuyên gia.
Nhà trường còn thành lập 4 câu lạc bộ STEM với sự tham gia thường xuyên của gần 200 giáo viên và học sinh nhà trường thuộc các lĩnh vực: robot tự động hóa; tái chế, mô hình; công nghệ sinh học; chương trình SGK. Mỗi nhóm học sinh đều có giáo viên của các bộ môn trực tiếp hướng dẫn.
Bên cạnh việc tiếp tục thực hiện tốt các nhiệm vụ chung của kế hoạch năm học, từ đầu học kỳ I năm học 2017-2018 đến nay, giáo viên và học sinh nhà trường đang tích cực tiến hành việc vận dụng các kiến thức tiếp thu được từ chương trình STEM say mê nghiên cứu sáng tạo, rèn luyện để tạo nền tảng vững chắc sẵn sàng tiếp nhận và thực hiện chương trình đổi mới trong giáo dục trong các năm học sắp tới.
Giáo dục thời đại 4.0
Các chuyên gia cho rằng, giáo dục STEM ở nhiều nước thường có lý do chung. Đó là, từ khi có cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3, có internet, thanh niên và học sinh ngại học khoa học, ngại học công nghệ, kỹ thuật và toán.
Một số nhà chính trị, doanh nghiệp, khoa học thấy rằng các quốc gia đang có nguy cơ mất đi nguồn nhân lực trong các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học), mà người ta còn gọi là nhân lực STEM. Tăng nhân lực STEM là một mục tiêu giáo dục quan trọng của nhiều nước, trong đó giáo dục STEM là một trong những giải pháp, đóng vai trò kích thích nhằm lôi kéo thêm nhiều thanh thiếu niên đi theo con đường khoa học để giữ được vị thế quốc gia.
Cùng với đó, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra trên thế giới và theo dự báo khoảng 15 đến 20 năm nữa trên thế giới sẽ có hơn 7 tỷ người máy sống chung với loài người. Chính vì vậy, các nước công nghiệp hàng đầu và các nước mới nổi đang có nhiều chiến lược phát triển để phục vụ mục tiêu kinh tế, xã hội của họ mà chiến lược dài hơi là phải đầu tư cho giáo dục, trong đó giáo dục STEM là một trụ cột quan trọng.
Học thông qua thực làm theo cách tiếp cận của giáo dục STEM sẽ giúp cho việc học được nhanh, hiệu quả. Các kinh nghiệm, kiến thức, năng lực học sinh tích lũy được mang tính cá thể hóa rất cao theo cách trải nghiệm của mỗi người với việc thực làm. Xã hội của loài người ngày càng phức tạp do có sự tham gia của trí tuệ nhân tạo, người máy, siêu máy tính làm cho việc cạnh tranh của các quốc gia đang diễn ra quyết liệt, vì vậy việc giải quyết các vấn đề phức tạp trở thành một kỹ năng quan trọng.
Mô hình bản đồ nông sản Việt Nam bằng vật liệu tái chế
Tại Việt Nam, thực hiện Nghị quyết Trung ương về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế hội nhập quốc tế, giáo dục phổ thông đang có những đổi mới tích cực về mọi mặt theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh.
Trong quá trình đổi mới dó, phương thức giáo dục tích hợp Khoa học – Kỹ thuật – Công nghệ – Toán học, gọi tắt là STEM, được Bộ GD-ĐT triển khai từ năm học 2014 – 2015 thông qua việc chỉ đạo các cơ sở giáo dục xây dựng và thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp, liên môn và tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học.
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Xuân Trường cho hay, cùng với sự đồng thuận của Hội đồng giáo dục, sự ủng hộ của Hội cha mẹ học sinh trường, 2 năm qua, trường THPT An Dương đã xây dựng văn hóa đọc và được sự quan tâm của Liên minh STEM Việt Nam nhà trường đã thí điểm triển khai thực hiện tiếp cận chương trình giáo dục STEM ở nhà trường với mong muốn góp phần xây dựng phong trào đọc sách và bổ trợ cho việc nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường trên địa bàn thành phố.
Để thực hiện đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế hội nhập quốc tế tại thành phố Hải Phòng, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Lê Khắc Nam nhấn mạnh, thành phố Hải Phòng đang trên đà phát triển mạnh mẽ, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phấn đấu trở thành “thành phố Cảng xanh, văn minh, hiện đại, trung tâm dịch vụ, công nghiệp lớn, có sức cạnh tranh cao…”.
Để thực hiện mục tiêu đó không thể thiếu vai trò của giáo dục trong việc đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng chí cũng chỉ đạo, giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc giúp con người giải quyết các vấn đề phức tạp của cuộc sống, đồng thời giúp học sinh tăng cường năng lực tiếp cận với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Và, để mở đường cho giáo dục STEM vào các trường học thì việc triển khai và nâng cao văn hóa đọc phải được thực hiện trước một bước…
Hải Hậu – Báo an ninh Hải Phòng 30/03/2018
