Lo sớm cho thị trường cuối năm

Theo số liệu thống kê, tính chung 8 tháng qua chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 1,22% so với cùng kỳ và tăng 1,96% so với tháng 12-2018. Tuy trong đó mức tăng CPI của riêng tháng 8 tới 0,36% được coi là khá thấp, so sánh người lại thì mức tăng CPI 8 tháng đầu năm của thị trường thành phố lại là vấn đề khác.

Những nhóm hàng lạm phát?

Những số liệu thống kê trên là kết quả tổng hợp từ nhiều nhóm hàng, trong đó có những nhóm chiếm tỷ trọng lớn trong CPI nhưng vì tính vĩ mô nên không tác động trực tiếp đến đời sống thường ngày của người tiêu dùng. Nên bài viết chỉ dựa vào số liệu so sánh những mặt hàng thiết yếu, liên quan đến việc cân đối chi tiêu từ nguồn thu nhập thực tế. Bao gồm thực phẩm, hàng gia dụng, quần áo, vật liệu xây dựng, năng lượng… và một số mặt hàng có ảnh hưởng lớn khác trên thị trường thành phố.

Ví dụ đầu tiên thử lấy thực phẩm, trong đó ngoài rau xanh khó so sánh vì hai thời điểm đầu năm và hiện tại tính chất mùa vụ khác nhau, dẫn đến sản phẩm khác nhau, hơn nữa mức tăng giảm trong khoảng 30% đến 50% là điều thường xuyên diễn ra đối với mặt hàng này.

Còn các loại thịt giết mổ có diễn biến theo giai đoạn tương đối rõ nét, đơn cử giá lợn hơi bình quân của quý 1 là 40.000 đồng/kg, giá thịt lợn bình quân 80.000 đồng/kg, còn giá bình quân hiện tại của lợn thịt lần lượt là 45.000 đồng và 85.000 đồng/kg. Như vậy thịt lợn đã lạm phát với một tỷ lệ không hề nhỏ.

Đối với thực phẩm công nghệ, hồi quý 2 có một đợt tăng bình quân khoảng 8% do tác động của mùa du lịch, tuy nhiên đến thời điểm hiện tại giá nhóm hàng này trở về vạch xuất phát. Trong khi đó, nhìn sang nhóm hàng gia dụng như điện tử, điện máy và đồ gia dụng khác thì cơ bản rất ít biến động, vì các nhóm sản phẩm này có giá trị sử dụng lâu, đôi khi sự thay thế chỉ thuộc về tâm lý.

Dù cũng có một số điều chỉnh tăng đối với các sản phẩm mới, nhưng khảo sát giá của một số mặt hàng tiêu biểu như xe máy, xe đạp, ti vi, tủ lạnh, máy giặt, nồi cơm điện, máy tính, điện thoại… thì giá nhóm này hiện tại giảm so với quý 1 khoảng 5%. Tất nhiên, ngoài việc tiêu thụ kém, một trong những nguyên nhân khiến nhóm hàng gia dụng khó tăng vì sản xuất lệ thuộc nhiều vào linh kiện, nguyên liệu nhập khẩu, trong khi giá ngoại tệ cơ bản ổn định, thậm chí đô la Mỹ thời gian gần đây có dấu hiệu giảm, đã góp phần ổn định thị trường điện máy.

Nhóm hàng khác bị coi là tăng đáng kể thuộc về vật liệu xây dựng. Về điều kiện tiêu thụ, thời điểm này và đầu quý 4 có thời tiết tương thích. Nhưng ngoài sắt thép, xi măng thuộc diện Nhà nước tham gia điều chỉnh giá hầu như ổn định, còn các loại vật liệu khác như gạch cát, gốm sứ đều có mức tăng bình quân gần 10%.

Lo sớm cho quý 4?

Theo lý thuyết, chỉ số tiêu dùng CPI phản ánh mức độ lạm phát hoặc ngược lại, được tính trên cơ sở lưu thông của hơn 200 danh mục hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ. Như vậy, trong khi một số nhóm nằm trong tình trạng lạm phát như kể trên, mà chỉ số CPI 8 tháng đầu năm vẫn chỉ là 1,22%, thì sẽ có những nhóm hàng đương nhiên chịu giảm phát.

Tính riêng theo số liệu thống kê tháng 8 trên địa bàn thành phố, trong 11 nhóm hàng hóa chính thì có 7 nhóm tỷ giá tăng. Tuy nhiên phân tích kỹ thì chỉ số các nhóm hàng này tăng cao trong tháng 8 cơ bản có tác động của sự kiện và diễn biến khác. Đáng kể nhất như nhóm giáo dục tăng 2,97% do ảnh hưởng của năm học mới 2019-2020, khi các trang thiết bị học tập được tiêu thụ mạnh, đồng thời học phí một số trường cũng tăng cao.

Hoặc nhóm hàng dịch vụ ăn uống tăng đáng kể do sự phục hồi bất ngờ của giá lợn thịt, kéo theo các thực phẩm khác, đồng thời cũng do tác động của năm học khi dịch vụ tại khu vực các trường học sôi động trở lại sau dịp nghỉ hè.

Nhìn ra thị trường cả nước, so sánh chung thì nhiều mặt hàng năng lượng đều giảm nhiều hơn tăng giá. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của thị trường thế giới, chỉ số CPI của giá vàng tăng rất cao so với cùng kỳ 2018, tại thời điểm tháng 9 vẫn biến động rất mạnh trong và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, với mức tăng bình quân 300.000 đồng/lượng so với thánh đầu năm.

Dù không ảnh hưởng nhiều đến việc chi tiêu, nhưng với bản chất truyền thống của vàng là thước đo giá trị và phương tiện thanh toán, thì việc giá vàng tăng có tác động rất lớn về tâm lý đối với người tiêu dùng.

Trong khuôn khổ một bài viết, khó mà chi tiết được từng nhóm mặt hàng đang được chọn làm cơ sở cho việc tính chỉ số CPI trên thị trường. Nhưng có một điều rất đáng quan tâm, dù chỉ số lạm phát tính đến thời điểm này được coi là không đáng kể, nhưng nó lại được tính bình quân trên hai kênh lạm và giảm phát diễn biến riêng biệt, phản ánh thực trạng của một nền sản xuất và lưu thông chưa thực sự hoàn hảo.

Nên con số lạm phát có chậm, chỉ số tăng trưởng vẫn được thể hiện, nhưng chưa phải là điều khả quan cho thời gian tới. Đặc biệt không thể chủ quan khi mùa cưới đã bắt đầu, nối tiếp là nỗi lo theo thông lệ đến từ thị trường cuối năm.

Lê Minh Thắng. Nguồn. ANHP