“Sương mù não” là thuật ngữ chỉ tình trạng khó chú ý, giảm tập trung, giảm trí nhớ, khó đi vào giấc ngủ, rối loạn chức năng nhận thức, sau khi mắc COVID-19.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hội chứng hậu COVID-19 là các triệu chứng xảy ra ở các bệnh nhân có tiền sử nhiễm COVID-19 kéo dài ít nhất 2 tháng mà không thể giải thích bằng chẩn đoán thay thế.
Tiến sĩ Janet Diaz, Trưởng nhóm Quản lý Lâm sàng tại WHO, cho biết có 3 triệu chứng phổ biến của tình trạng hậu COVID-19 gồm mệt mỏi, khó thở và rối loạn chức năng nhận thức.
Trong đó, theo tiến sĩ Diaz, COVID-19 ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của não. Một thuật ngữ thường được dùng là “sương mù não“, có nghĩa là khó chú ý, giảm tập trung, giảm trí nhớ, khó ngủ, khó nhận thức.
ThS.BS Trần Đình Văn, Khoa Phẫu thuật Thần kinh 1, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho hay, hội chứng hậu COVID-19 gây viêm đa hệ thống (multisystem inflammatory syndrome (MIA-A)), gây viêm hệ thần kinh, thoái hoá hệ thần kinh, gây ra các vấn đề nhận thức trong đó có biểu hiện của “sương mù não“.
Mỗi người biểu hiện khác nhau, có thể bao gồm lú lẫn, mất trí nhớ, khó nhớ từ, suy nghĩ chậm, khó tập trung và dễ mất tập trung. Nhiều người mô tả chứng “sương mù não” ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống hàng ngày, ví dụ đi đến tủ lạnh lấy bột giặt hay nhìn chằm chằm vào máy tính cố gắng viết nhưng không nhớ được chủ đề…
Cơ chế bệnh sinh “sương mù não”
Giải thích cơ chế bệnh sinh của tình trạng “sương mù não” xảy ra sau khi mắc COVID-19, ThS Văn cho hay: COVID-19 thông qua tác động trực tiếp, gây căng thẳng dẫn tới ảnh hưởng đến trục dưới đồi-tuyến yên-tuyến thượng thận, gây viêm vùng dưới đồi thông qua các đại thực bào microglia. Quá trình viêm được khuyếch đại hơn bởi tăng tính thấm thành mạch của hàng rào máu não do IL-6, CRH (corticotropin-releasing hormone) làm tăng sự thâm nhập virus, chất độc, cytokine.
Theo một số nghiên cứu khác, các tế bào thần kinh tại vùng nhận thức hoạt động có nhu cầu oxy cao, dễ tổn thương khi có tình trạng thiếu oxy; tế bào thần kinh khi bị virus xâm nhập, đặc biệt tải lượng virus cao, gây rối loạn chức năng ty thể và dẫn đến tổn thương.
Các yếu tố nguy cơ cao gây “sương mù não” sau mắc COVID-19
. Tình trạng mắc COVID-19 biểu hiện nặng, đặc biệt bệnh nhân phải nằm điều trị hồi sức tích cực;
. Có triệu chứng hô hấp khi khởi phát mắc COVID-19;
. Người bệnh là nữ.
Điều trị “sương mù não”
ThS Trần Đình Văn khẳng định, không có biện pháp can thiệp triệt để đối với hội chứng hậu COVID-19. Tuy nhiên, phương pháp ức chế tế bào mast bằng các flavoid tự nhiên liên quan đến cấu trúc: luteolin và quercetin được tìm thấy trong lá, vỏ thân hoặc quả… ở một số loài thực vật có màu vàng xanh như: Cần tây, bồng công anh, hạt tiêu xanh, bông cải xanh, hoa cúc, cà rốt, cây thuộc họ Bạc hà, oliu,… được cho là có tác dụng ức chế sự xâm nhập virus vào vật chủ, ức chế viêm thần kinh, giảm mức độ suy giảm nhận thức.
Để khắc phục tình trạng sương mù não, người bệnh cần tích cực luyện tập thể dục, ăn đủ chất dinh dưỡng, hạn chế căng thẳng và uống đủ nước mỗi ngày (trung bình 2 lít nước/ngày).
Thu Nguyên (ghi)
