(Tham luận của UBND thành phố Hải Phòng tại Hội nghị tổng kết 30 năm đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, ngày 4/10/2018 tại Trung tâm hội nghị quốc gia, Hà Nội)
I. Lợi thế cửa ngõ kết nối Việt Nam với Thế giới
Hải Phòng là thành phố cảng lâu đời, nằm ở vị trí trung tâm vùng Duyên hải Bắc Bộ, là đầu mối giao thông quan trọng và cửa chính ra biển của các tỉnh phía Bắc, một trọng điểm phát triển kinh tế biển – đảo; có vị trí trọng yếu cả về kinh tế và quốc phòng – an ninh, giao lưu thuận lợi với các địa phương trong nước và quốc tế. Trải qua hơn một thế kỷ xây dựng và phát triển, luôn phát huy truyền thống cách mạng và năng động, sáng tạo trong sự nghiệp đổi mới, đến nay Hải Phòng đã trở thành một thành phố công nghiệp, đô thị loại I của đất nước; là cực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và nằm trong vị trí chiến lược của hợp tác “hai hành lang, một vành đai kinh tế” giữa Việt Nam và Trung Quốc, Hải Phòng được xác định là cửa chính “ra – vào” bằng đường biển kết nối Việt Nam với Thế giới.
Với vị trí địa chính trị, địa kinh tế đặc biệt, Hải Phòng có lợi thế to lớn trong quá trình xây dựng và phát triển, một trung tâm giao thương lớn của cả nước và của khu vực. Hải Phòng là thành phố có đầy đủ 5 phương thức vận tải gồm: đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường biển và đường thủy nội địa:
– Về đường bộ, thông qua các tuyến đường huyết mạch: Quốc lộ 5, 10, 37 và các tuyến đường cao tốc kết nối Hà Nội – Hải Phòng, các địa phương ven biển Quảng Ninh – Hải Phòng – Ninh Bình, cao tốc Hạ Long – Hải Phòng, từ thành phố Hải Phòng có thể dễ dàng, nhanh chóng kết nối với Thủ đô Hà Nội, Khu danh thắng kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và các tỉnh, thành phố phía Bắc khác. Vai trò kết nối của thành phố Hải Phòng càng vượt trội hơn khi cầu vượt biển Tân Vũ – Lạch Huyện hoàn thành và đưa vào sử dụng từ ngày 2/9/2017. Đây là cây cầu vượt biển dài nhất Việt Nam và một trong những cầu vượt biển dài nhất Đông Nam Á, có bề rộng 29,5m với 4 làn xe, tốc độ xe chạy 80km/giờ. Với điểm đầu nối từ đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng và điểm cuối là Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại Lạch Huyện, huyện Cát Hải, tuyến cầu đường đã một mặt đáp ứng yêu cầu khai thác và vận hành Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng, mặt khác giúp giảm chi phí và thời gian đi lại, kích thích phát triển công nghiệp vùng ven biển Hải Phòng và các tỉnh, thành phố lân cận.
– Về đường biển, là thành phố cảng biển lâu đời, Cảng Hải Phòng là một trong những cảng quan trọng nhất của cả nước và có giao thương với nhiều nước trên thế giới. Bên cạnh hệ thống cảng truyền thống với 38 cảng thương mại, Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại Lạch Huyện – cảng trọng điểm của quốc gia đã được đầu tư, hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác, vận hành từ tháng 5/2018 với khả năng đón tàu trọng tải 100.000 DWT, khả năng tiếp nhận xấp xỉ 900.000 TEU/năm nhằm đảm đương vai trò cảng cửa ngõ của cả khu vực phía Bắc, khu vực phía Tây Nam của Trung Quốc, góp phần giảm thiểu thời gian chuyển tải các cảng như Singapore hay Hồng Kông và có thể đưa hàng hóa xuất, nhập khẩu của khu vực miền Bắc đi thẳng tới thị trường châu Âu, châu Mỹ.
Về đường hàng không, Hải Phòng có Cảng hàng không quốc tế Cát Bi cách trung tâm thành phố 5 km đã được nâng cấp theo tiêu chuẩn sân bay hiện đại cấp 4E, có khả năng tiếp nhận các loại máy bay như Boeing 747, B777-300 , B777-200, A321 và các máy bay có tính năng tương tự, mở ra tương lai phát triển mới cho thành phố và vùng duyên hải Bắc Bộ. Hiện tại Cảng hàng không quốc tế Cát Bi đang phục vụ các chuyến bay nội địa hàng ngày từ Hải Phòng đi TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Buôn Mê Thuột, Pleiku, Nha Trang, Phú Quốc, Đà Lạt và ngược lại, phục vụ các chuyến bay quốc tế từ Hải Phòng đi Incheon (Hàn Quốc), Bangkok (Thái Lan).
– Về đường sắt, Hải Phòng có 01 ga đường sắt quốc gia, 01 tuyến đường sắt quốc tế Hải Phòng – Hà Nội được nối tiếp với các tuyến đường sắt từ Hà Nội đi Lào Cai – Vân Nam (Trung Quốc), Hà Nội – Lạng Sơn – Quảng Tây (Trung Quốc) và đường sắt Bắc Nam.
– Về đường thủy nội địa: Hải Phòng có hơn 400km đường thủy nội địa với 50 bến thủy nội địa, 6 bến phà, 3 cầu phao bắc qua sông và nhiều cửa sông lớn. Trên địa bàn có 5 tuyến vận tải đường thủy nội địa với tổng chiều dài các tuyến hàng nghìn km… giúp việc vận chuyển hàng hóa đi các tỉnh, thành trong cả nước rất thuận tiện và hỗ trợ giảm tải lưu lượng vận tải cho các loại hình giao thông khác.
Không chỉ có lợi thế về hệ thống hạ tầng giao thông, một trong những điểm nhấn tại thành phố Hải Phòng là Khu kinh tế Đình Vũ – Cát Hải với tổng diện tích khoảng 22.540 ha, được xây dựng và phát triển thành khu kinh tế tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực mà lĩnh vực chủ yếu là phát triển kinh tế hàng hải. Khu kinh tế Đình Vũ – Cát Hải thành lập và hoạt động theo Quyết định số 06/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 10/01/2008. Đây là một trong 5 khu kinh tế trọng điểm, ven biển của cả nước với nhiều chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư, cơ sở vật chất và kết cầu hạ tầng đồng bộ, đang từng bước trở thành một trọng điểm phát triển của khu vực phía Bắc Hải Phòng.
Xác định rõ lợi thế là cửa ngõ kết nối giữa Việt Nam với các nước trên thế giới, thành phố Hải Phòng một mặt tập trung mọi nguồn lực từ ngân sách nhà nước từ trung ương và thành phố cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, đồng thời cũng chú trọng đẩy mạnh thu hút các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước thông qua việc khuyến khích các dự án đầu tư với hình thức hợp tác công tư, các dự án thu hút FDI, qua đó thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn thành phố như: Công ty Cổ phần phát triển đô thị và khu công nghiệp Việt Nam – Singapore (dự án Khu công nghiệp, đô thị và dịch vụ VSIP), Công ty Jafco Investment Asia Pacific Ltd (Khu công nghiệp Nomura), Công ty Infra Asia Development Ltd, Công ty TNHH Tư vấn và quản lý dự án Infra Asia (Khu công nghiệp Đình Vũ), Công ty Molnykit Co. Ltd (Dự án xây dựng hai bến khởi động Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng), Tập đoàn Vingroup (cầu Vũ Yên 1), Tổng công ty xây dựng số 1 (đường bộ ven biển),…
Có thể nói, sự phát triển của hệ thống kết cấu hạ tầng bắt nguồn từ sự quan tâm đầu tư mạnh mẽ của Trung ương, việc chủ động đầu tư từ ngân sách thành phố, cũng như từ nguồn đầu tư của các nhà đầu tư trong và ngoài nước cho hệ thống cơ sở hạ tầng trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Việc đầu tư đồng bộ, hiện đại hóa hệ thống kết cấu hạ tầng trên địa bàn thành phố thời gian qua đã giúp cho kinh tế – xã hội của thành phố phát triển vượt bậc so với trước đây. Tốc độ tăng trưởng kinh tế thành phố từ năm 2016 trở lại đây đã đạt mức hai con số, năm 2016 đạt 11%, năm 2017 đạt 14,01%, 6 tháng năm 2018 đạt 16%, vượt xa so với giai đoạn 2011-2015 bình quân là 9,08%/năm. Sản lượng hàng hóa thông qua Cảng Hải Phòng ngày càng tăng, năm 2010 đạt 37,9 triệu tấn; đến năm 2017 đạt hơn 92,05 triệu tấn, gấp 2,4 lần; 7 tháng đầu năm 2018 đạt 60,3 triệu tấn, tăng 18,58% so với cùng kỳ năm 2017. Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2017 đạt 6,3 tỷ USD, gấp hơn 3 lần năm 2010; 7 tháng đầu năm tăng 25,61% so với cùng kỳ năm 2017. Thu hút FDI đã có sự tăng trưởng đột phá, đến nay thành phố có 580 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký trên 15,7 tỷ USD đến từ nhà đầu tư của 38 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng cùng lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương thăm gian hàng của Hải Phòng tại Triển lãm thành tựu 30 năm thu hút FDI, ngày 4/10/2018, tổ chức nhân dịp Hội nghị tổng kết 30 năm đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, tại Trung tâm hội nghị quốc gia, Hà Nội
II. Thành công đạt được trong quá trình thu hút đầu tư nước ngoài tại thành phố
Là một trong số ít địa phương có đủ năm loại hình giao thông cơ bản đang ngày càng được hoàn thiện hơn và trên cơ sở bề dày kinh nghiệm thu hút đầu tư nước ngoài từ năm 1989, trong những năm gần đây, thành phố Hải Phòng ngày càng khẳng định vị thế chiến lược trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài.
Là một trong các địa phương đầu tiên thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, thành phố Hải Phòng đã và đang trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu trên thế giới và các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu như trước đây, qua mỗi năm, số vốn đầu tư nước ngoài thành phố thu hút được chỉ đạt khoảng dưới 500 triệu đô la Mỹ (trừ năm 2008 đạt 1,6 tỷ đô la Mỹ)thì kể từ năm 2011 trở lại đây, thành phố Hải Phòng đã có những bước ngoặt lớn đáng tự hào. Với số vốn thu hút đầu tư nước ngoài tăng đáng kể, có năm lên đến gần 3 tỷ đô la Mỹ và chất lượng nhà đầu tư cải thiện rõ rệt, thành phố Hải Phòng liên tục nằm trong danh sách 10 địa phương dẫn đầu về thu hút đầu tư nước ngoài trên toàn quốc.
Về cơ cấu lĩnh vực đầu tư, bên cạnh các dự án đầu tư trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp với công nghệ hiện đại của các nhà đầu tư đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Châu Âu với sự góp mặt của GE, LG Electronisc, LG Display, LG Innotek, Bridgestone, Nipro Pharma, Kyocera, Roze Robotech, Damen… thì các nhà đầu tư nước ngoài có uy tín của Nhật Bản đã quan tâm nghiên cứu và đầu tư vào các lĩnh vực bất động sản (khách sạn 5 sao), sân golf đạt tiêu chuẩn quốc tế, trung tâm thương mại. Một số dự án đầu tư quy mô lớn về sản xuất nghiệp của Tập đoàn LG như LG Electronisc, LG Display, LG Innotek khi đầu tư vào thành phố đã kéo theo hệ thống các công ty vệ tinh đến đầu tư các dự án công nghiệp hỗ trợ nhằm cung cấp linh kiện, phụ kiện, qua đó giúp cho môi trường đầu tư của thành phố trở nên sôi động hơn, tăng thêm việc làm, đồng thời góp phần hạn chế nhập siêu.
Nguồn vốn FDI không chỉ tạo ra nguồn đầu tư trực tiếp mà còn góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư nội địa, thúc đẩy các thành phần kinh tế trong nước mở rộng đầu tư vào hạ tầng, dịch vụ hoặc các ngành sản xuất nguyên liệu, phụ liệu, bao bì, vận tải, góp phần khai thác có hiệu quả nhiều nguồn nội lực trong nước như đất đai, nhà xưởng, máy móc…. Các dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, đầu tư kinh doanh bất động sản như khách sạn 5 sao Nikko, Trung tâm thương mại Aeon Mall cùng với hàng loạt các dự án khách sạn, trung tâm thương mại, bệnh viện quốc tế, khu đô thị của các tập đoàn lớn trong nước đã và đang từng bước góp phần giúp diện mạo thành phố ngày càng văn minh, hiện đại, cung cấp nhiều dịch vụ tiện ích hơn cho cộng đồng và các nhà đầu tư, chuyên gia nước ngoài, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội Hải Phòng hiện tại cũng như trong tương lai.
Bên cạnh những nỗ lực trong đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng, nhằm tiếp tục cải thiện, tạo sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, kinh doanh thành phố, lãnh đạo thành phố Hải Phòng đã và đang có những biện pháp quyết liệt trong công tác chỉ đạo, điều hành bộ máy chính quyền. Với các Nghị quyết, Chỉ thị, các kế hoạch triển khai, cam kết về việc tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp, các thủ tục hành chính đã được rút gọn một cách đáng kể, như: giảm thời gian cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp xuống còn dưới 2,5 ngày làm việc; thời gian giải quyết thủ tục đầu tư đối với các nhà đầu tư trong nước giảm trên 60%, đối với dự án đầu tư nước ngoài giảm khoảng 30%; đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian cấp Giấy phép xây dựng xuống còn không quá 20 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ đối với trường hợp là công trình; thời gian quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất và nhận bàn giao đất ngoài thực địa (trong đó bao gồm xác định đơn giá tiền sử dụng đất, tiền thuê đất) không quá 30 ngày… Đặc biệt, từ tháng 9/2016, UBND thành phố Hải Phòng đã tăng cường đối thoại giữa chính quyền và doanh nghiệp thông qua việc tổ chức đối thoại định kỳ vào ngày mùng 10 hàng tháng với các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Đến tháng 8/2018, thành phố đã tổ chức 21 Hội nghị đối thoại doanh nghiệp, đã có 156/235 kiến nghị được giải quyết triệt để, 79 kiến nghị đang được UBND thành phố và các Sở, ngành, địa phương tiếp tục khẩn trương giải quyết.
III. Định hướng thu hút đầu tư giai đoạn đến năm 2020
Trong thời gian tới, để có thể hoàn thành được mục tiêu trở thành thành phố Cảng xanh, văn minh, hiện đại, là đầu tàu động lực có sức lan toả của khu vực Duyên hải Bắc Bộ về phát triển kinh tế – xã hội, là trung tâm công nghiệp lớn có sức cạnh tranh cao của cả nước, kết nối mạnh mẽ với thế giới, khu vực và các địa phương khác trong cả nước; thành phố Hải Phòng tiếp tục coi trọng việc thu hút các nguồn lực cho đầu tư, phát triển, huy động và thu hút tối đa các nguồn vốn trong nước và nguồn vốn đầu tư nước ngoài thông qua các hình thức đầu tư đa dạng như BT, PPP, FDI, M&A. Đối với các công trình hạ tầng như xây dựng mới, nâng cấp các tuyến đường, cầu, các công trình thủy lợi, thành phố khuyến khích hình thức đầu tư PPP.
Về FDI, thành phố Hải Phòng tiếp tục xúc tiến đầu tư nước ngoài trên nguyên tắc có chọn lọc, không thu hút đầu tư bằng mọi giá, kiên quyết từ chối các dự án ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, sử dụng tiêu tốn năng lượng, tài nguyên, khoáng sản, giá trị gia tăng thấp. Thành phố ưu tiên, chú trọng thu hút các dự án có chất lượng, hiệu quả kinh tế, đảm bảo môi trường, phát triển bền vững, có cam kết chuyển giao công nghệ và lao động có kỹ năng cao; tập trung thu hút những nhà đầu tư lớn, có sử dụng công nghệ cao, hiện đại, thân thiện với môi trường; các nhà đầu tư vừa và nhỏ phù hợp với từng lĩnh vực, từng địa phương… đảm bảo sức cạnh tranh của sản phẩm và hàng hóa xuất khẩu, đồng thời có đóng góp lớn cho ngân sách thành phố. Thành phố định hướng đa dạng hóa các loại hình xúc tiến đầu tư nhằm phát triển Khu kinh tế Đình Vũ – Cát Hải thành một trong những trung tâm kinh tế giao thương quốc tế hiện đại của Khu vực duyên hải Bắc Bộ và cả nước, đồng thời là cửa mở ra biển chủ yếu của hai hành lang, một vành đai kinh tế Việt Nam – Trung Quốc, xây dựng các khu đô thị và các khu dịch vụ công cộng hiện đại trong Khu kinh tế.
Một số lĩnh vực thành phố sẽ tập trung thu hút đầu tư như: ngành sản xuất sử dụng công nghệ cao; công nghiệp hỗ trợ; phát triển cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực; chế biến nông sản gắn với quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp; các ngành dịch vụ gắn với cảng biển, cảng hàng không có giá trị gia tăng cao, trung tâm logistics quy mô khu vực; các ngành có tỷ trọng xuất khẩu lớn; các ngành có ý nghĩa về an sinh xã hội (khám chữa bệnh, công nghiệp dược và vac-xin, sinh phẩm), bảo đảm môi trường và an ninh quốc gia… .
Về đối tác chiến lược trong thu hút đầu tư, thành phố hướng tới và tập trung xúc tiến đầu tư với các tập đoàn kinh tế lớn trong nước và quốc tế có khả năng kéo theo nhiều doanh nghiệp sản xuất vệ tinh, tạo thành chuỗi giá trị toàn cầu; các nhà đầu tư có thương hiệu, có năng lực tài chính và trình độ, kinh nghiệm quản lý, có khả năng liên kết và tác động tích cực đến các doanh nghiệp của địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp hỗ trợ. Các quốc gia chiến lược trong thu hút đầu tư là: Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, các nước châu Âu, một số nước, vùng lãnh thổ châu Á: Singapore, Thái Lan, Đài Loan…
IV. Kiến nghị
Nhằm tiếp tục phát huy lợi thế của thành phố, tăng cường vai trò của ngõ kết nối Việt Nam với các nước trên thế giới, thành phố Hải Phòng mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương để tập trung vốn đầu tư từ ngân sách cho các công trình, dự án trọng điểm, đặc biệt là các dự án đầu tư xây dựng mới và cải tạo nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, giải tỏa các điểm nghẽn về giao thông, mở rộng mạng lưới giao thông kết nối liên thông, bao gồm cả đường bộ, đường thủy, đường sắt và đường hàng không với các tỉnh duyên hải Bắc Bộ, các tỉnh trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, trong hợp tác hai hành lang, một vành đai kinh tế Việt Nam – Trung Quốc.
Bên cạnh đó, với đặc trưng nhiều dự án đầu tư FDI trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, thành phố mong muốn nhận được sự quan tâm của Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương nhằm đẩy nhanh việc xây dựng khu công nghiệp chuyên sâu về cơ khí chế tạo, công nghiệp điện tử và tăng cường thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư Nhật Bản đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời, thành phố cũng rất mong nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong công tác xúc tiến đầu tư tại Nhật Bản, Hàn Quốc, khu vực Châu Âu và Bắc Mỹ, nhằm kêu gọi nhà đầu tư có năng lực tài chính, kinh nghiệm quản lý, công nghệ nguồn, thiết bị hiện đại đến đầu tư tại thành phố.
