Hải Phòng đi đầu trong thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Bắt đầu viết sử từ năm 1960, đến nay, nhà sử học Ngô Đăng Lợi của Hải Phòng có gần 60 năm ghi chép lịch sử thành phố. Nhân dịp kỷ niệm 74 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, trong ngôi nhà kiến trúc Pháp cổ trên phố Hoàng Văn Thụ, “người chép sử” của Hải Phòng chia sẻ với phóng viên Hải Phòng cuối tuần những thông tin minh chứng “Hải Phòng là địa phương đi đầu trong thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh” suốt 50 năm qua.

– Xin chào nhà sử học Ngô Đăng Lợi! Nhìn những tài liệu ngổn ngang nơi góc làm việc, chắc ông đang bận rộn ghi chép tư liệu lịch sử?

– Đúng là tôi đang tập hợp những thông tin, tư liệu để chuẩn bị chép lại các giai đoạn lịch sử hiện nay của thành phố. Đó là công việc thường ngày của tôi. Nhà tôi mỗi ngày đều có nhiều đầu báo, tạp chí, trong đó có nhiều thông tin, tư liệu về Hải Phòng. Suốt từ năm 1960 đến giờ, tôi vẫn ghi chép hằng ngày để tập hợp, biên soạn lịch sử thành phố. Từ năm 1968, sau khi về công tác tại Văn phòng UBND thành phố, nơi có nguồn tư liệu phong phú và toàn diện về các lĩnh vực của Hải Phòng, việc chép sử, biên soạn những bộ sách lịch sử về thành phố của tôi nhiều thuận lợi hơn. Qua công việc của mình, tôi chứng kiến và ghi lại từng giai đoạn phát triển của quê hương. Mỗi bước đi là mỗi tự hào. Vậy mà gần 60 năm rồi.

– Ông bắt đầu chép sử và biên soạn lịch sử từ năm 1960, chính xác là 9 năm trước khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời và Di chúc của Bác được công bố. Có nghĩa là ông được chứng kiến những giai đoạn đầu thực hiện Di chúc của Bác ở Hải Phòng. Ông còn nhớ bối cảnh của thành phố lúc ấy?

– Nhớ chứ. Không bao giờ tôi quên được giai đoạn đầu khi Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh được công bố. Sau năm 1969, khi bản Di chúc của Bác được phát đi rộng rãi, khắp các địa phương trong cả nước, nhân dân đều có những việc làm cụ thể để thực hiện lời dặn của của Bác gửi gắm trong Di chúc. Hải Phòng là địa phương đi đầu với cách thực hiện sáng tạo, quyết liệt và phải nói là táo bạo, để lại nhiều dấu ấn đặc biệt. Theo đó, ngay từ những năm 70 của thế kỷ trước, Hải Phòng mạnh dạn triển khai chương trình ngói hóa nông thôn. Thành phố cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước quyết tâm triển khai chương trình này giai đoạn ấy. Tiếp theo là chương trình cải tạo hệ thống vệ sinh trên toàn thành phố. Đây là việc làm thiết thực, và tiến bộ, giúp người dân cải thiện môi trường sống.

– Những năm 70 của thế kỷ trước, các địa phương trong giai đoạn khắc phục hậu quả chiến tranh. Vậy mà thành phố vẫn thực hiện hiệu quả cao để lại dấu ấn đáng quan tâm trong bức tranh kinh tế xã hội của cả nước. Chìa khóa ở đây là gì, theo ông?

– Chìa khóa nằm ở trong Di chúc của Bác Hồ. Trong câu cuối Di chúc Bác viết: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”. Thấm nhuần lời dạy ấy, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân Hải Phòng đoàn kết một lòng, thống nhất chung định hướng vượt qua khó khăn để triển khai các chương trình hành động thực hiện Di chúc Bác. Trong đó, thành công nhất giai đoạn những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước chính là cơ chế khoán nông nghiệp được Hải Phòng đi đầu thực hiện đạt hiệu quả thiết thực. Từ mô hình “khoán theo đơn giá” của Hải Phòng cuối năm 1981, ngày 5-4-1988, Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị khóa 6 về nông nghiệp được ban hành. Người dân thường gọi đó là cơ chế khoán 10 được nhân rộng áp dụng trong cả nước. Sau này cơ chế trở thành cuộc cách mạng trong nông nghiệp. Mà cái nôi của cuộc cách mạng ấy khởi phát từ Hải Phòng, trước khi Nghị quyết 10 ra đời.

– Ý ông là Hải Phòng đi trước, đón đầu và cụ thể hóa Di chúc Bác thành những chương trình hành động thiết thực?

– Chính xác là như vậy. Chúng ta có lợi thế về con người, đoàn kết, tiên phong, dám nghĩ, dám làm. Chúng ta lại có lợi thế về địa lý với hệ thống giao thông đa dạng, phong phú kết hợp đường bộ, đường sắt, đường biển, đường hàng không, liên kết các khu vực kinh tế vùng trọng điểm đồng bằng Bắc bộ. Thêm lợi thế về thời cơ, tức là “thiên thời” biến giai đoạn khó khăn thành điều kiện bứt phá, sáng tạo. Không vì khó khăn mà Đảng bộ, quân và dân thành phố chùn bước. “Trong cái khó, ló cái khôn”, người Hải Phòng lại thông minh, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đó chính là tiền đề tạo nên cơ chế khoán nông nghiệp được Hải Phòng đi đầu thực hiện. Tất cả cùng đoàn kết, đồng lòng, tạo nên cuộc cách mạng lớn trong nông nghiệp những năm 80. Từ đó, bộ mặt nông thôn đổi mới, đường xá, giao thông được nâng cấp, Hải Phòng trở thành điểm sáng của cả nước về phát triển kinh tế nông thôn và hệ thống đường giao thông.

– Ông vừa nhắc đến hệ thống giao thông đa dạng, phong phú. Trong khi ở giai đoạn trước, giao thông là một vấn đề nan giải của bất cứ địa phương nào. Hải Phòng có sự khác biệt chăng?

– Khác biệt chính là lợi thế vị trí địa lý của Hải Phòng nằm giáp biển, có cảng biển lâu đời, có tuyến đường sắt và sân bay Cát Bi hình thành từ thời Pháp thuộc trước năm 1955. Sau này khi giải phóng thành phố, sân bay Cát Bi được cải tạo, nâng cấp và chính thức đưa vào khai thác hoạt động hàng không dân dụng từ năm 1985. Giai đoạn đó, Hải Phòng là địa phương duy nhất có cảng biển của miền Bắc. Hải Phòng còn là nơi có tuyến đường sắt liên vận kết nối Hải Phòng tới Hà Nội và Điền Châu (thủ phủ của tỉnh Vân Nam, Trung Quốc lúc bấy giờ). Hai tuyến giao thông quan trọng này giúp việc giao thương, vận chuyển hàng hóa qua Hải Phòng tới các tỉnh, thành phố khác và nước bạn được thuận tiện, góp phần tỷ trọng xuất nhập khẩu, nâng cao GDP của thành phố. Bên cạnh đó, giao thông hàng không được Trung ương quan tâm đầu tư mở rộng với sân bay Cát Bi. Cùng với đó, nhiều tuyến đường huyết mạch nối Hải Phòng với các vùng kinh tế khu vực, các địa bàn lân cận như Đường 5B, đường 10… được mở rộng tăng cường liên kết phát triển kinh tế khu vực.

– Trong Di chúc, Bác có nhấn mạnh riêng về Đảng, “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. Đoàn kết giúp Hải Phòng thực hiện hiệu quả Di chúc Bác để hiện thực hóa thành những thành tựu đáng kể trong suốt 50 năm qua?

– Như trên tôi nói, chìa khóa để Hải Phòng thực hiện thành công những chương trình, mô hình, giải pháp mang tính đột phá, sáng tạo chính là những lời dặn dò của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản Di chúc công bố năm 1969. Từ những lời dạy về tinh thần đoàn kết, nêu gương, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hải Phòng đoàn kết một lòng chung tay đưa thành phố vượt qua các giai đoạn khó khăn để vững vàng phát triển. Đến bây giờ, trong khi ghi chép những tư liệu lịch sử hằng ngày về sự đổi thay, bứt phá của thành phố trên các lĩnh vực, tôi vẫn không nguôi niềm tự hào khi được chứng kiến thành công của Hải Phòng trong thực hiện Di chúc Bác suốt 50 năm qua. Nhớ lời dạy của Bác, đặc biệt là câu nói “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”, Hải Phòng có những quyết sách và bước đi đúng đắn phát triển kinh tế, xã hội, đời sống người dân ngày một nâng cao, đưa Hải Phòng vững bước trong lộ trình hội nhập khu vực và quốc tế.

– Trân trọng cảm ơn nhà sử học Ngô Đăng Lợi!

THÙY LINH thực hiện

Nguồn. Báo Hải Phòng