Thủy Nguyên là một vùng đất có địa hình, địa mạo phong phú và nguồn tài nguyên đa dạng. Từ xa xưa, đây là một vùng đất hiểm yếu, quan trọng trong phòng thủ, là phên dậu trong chống giặc ngoại xâm. Con người Thủy Nguyên cần cù, quả cảm, mạnh mẽ trong lao động và chiến đấu những cũng rất giàu lòng nhân ái, nhân văn.
Người Thủy Nguyên từ xa xưa đã cùng nhau hình thành nên một vùng văn hóa phong phú, nhiều màu sắc, đậm nét Thủy Nguyên. Ngoài các giá trị văn học, nghệ thuật, vùng đất này còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa khác như : Tín ngưỡng, nghề nghiệp,văn hóa ăn, uống, mặc, ở, nuôi dạy trẻ, sinh hoạt cộng đồng.
Là một nhà giáo đã có hơn 40 năm gắn bó với nghề dạy học, cũng là một người yêu đến thiết tha những giá trị văn hóa dân gian của dân tộc, đặc biệt là những nét đẹp, giá trị văn hóa dân gian của vùng đất Thủy Nguyên, tác giả Lê Xuân Lựa luôn đau đáu, canh cánh trong lòng: làm thế nào để có thể bảo tồn, lưu giữ được những giá trị văn hóa dân gian đó, làm thế nào để có thể trao truyền lại cho thế hệ trẻ, để các em hiểu được, biết yêu, biết trân trọng và góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa dân gian của vùng đất này. Với mong muốn đó, ông đã dành nhiều thời gian để sưu tầm, nghiên cứu những giá trị, nét đẹp văn hóa dân gian của Thủy Nguyên. Với thời gian sưu tầm 7 năm, ông đã tập hợp và biên soạn cuốn sách “ Văn hóa dân gian vùng đất Thủy Nguyên”. Một công trình nghiên cứu, sưu tầm có giá trị, giúp bạn đọc hiểu thêm về truyền thống, về đời sống lao động, chiến đấu, đời sống văn hóa, tâm hồn của người Thủy Nguyên, hiểu thêm về lịch sử xã hội, văn hóa của vùng đất anh hùng.
Qua quá trình tìm tòi, sưu tầm, nghiên cứu, tác giả Lê Xuân Lựa nhận thấy một thực tế rằng, có những giá trị văn hóa dân gian đang được bảo tồn, nhưng cũng có những nét đẹp văn hóa dân gian đang dần bị mai một, chỉ còn lại trong ký ức của những người cao tuổi, trong gia phả, thần tích ở các địa phương. Ông muốn lưu lại tất cả những giá trị đó trong bộ sách “ Văn hóa dân gian vùng đất Thủy Nguyên” của mình để gửi đến bạn đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bộ sách gồm 2 tập, giới thiệu nhiều nét đẹp văn hóa dân gian nơi vùng đất này, từ tín ngưỡng, đến đời sống vật chất, đời sống xã hội, từ trang phục, nhà ở và đồ dùng sinh hoạt, quan hệ gia đình, dòng họ, đến phong tục, tập quán, nghi lễ theo vòng đời, trò chơi dân gian, lễ hội và các làng nghề truyền thống cùng những giá trị văn học dân gian được lưu giữ nơi vùng đất này như ca dao, dân ca, truyền thuyết, sự tích, giai thoại, truyện vui, ngôn ngữ dân gian huyện Thủy Nguyên…
Không chỉ là cuốn cẩm nang cho những ai yêu văn hóa dân gian, muốn tìm hiểu, khám phá về vùng đất này, bộ sách của tác giả, nhà giáo Lê Xuân Lựa còn là nguồn tài liệu quý giá đối với các giáo viên và học sinh trong quá trình giảng dạy và học tập, tìm hiểu, nghiên cứu thêm về văn hóa dân gian ở địa phương.
