Đội ngũ nhà văn Hải Phòng: Tre già mà măng lên chậm

Thông tin được nhà văn Đình Kính chia sẻ tại Đại hội Hội Nhà văn thành phố nhiệm kỳ 2018-2023 diễn ra sáng 10-11 vừa qua khiến nhiều người giật mình. Trong tổng số 141 hội viên của Hội Nhà văn Hải Phòng hiện nay, phần lớn có độ tuổi từ 50 đến 80 tuổi. Đông nhất là các hội viên từ 60 đến 69 tuổi chiếm tỷ lệ 40%. Số hội viên từ 40 đến 49 tuổi không nhiều. Hội viên dưới 40 càng đếm trên đầu ngón tay. Trong khi quá trình trẻ hóa lực lượng sáng tác văn học đất Cảng chưa bao giờ nguội trên các diễn đàn văn học nghệ thuật thành phố.

Thành viên Ban Văn trẻ Hội Nhà văn thành phố tham quan thực tế tại di tích đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (Vĩnh Bảo).

Tre già đang cần măng mới

Theo báo cáo của nhà văn Đình Kính, Chủ tịch Hội Nhà văn thành phố nhiệm kỳ 2013-2018, Hội Nhà văn thành phố có tổng số 141 hội viên. Trong đó, chuyên ngành văn có 32 hội viên, chuyên ngành thơ có 102 hội viên, có 4 hội viên lý luận phê bình và 3 hội viên biên dịch. Điều đáng quan tâm, phần lớn hội viên Hội Nhà văn Hải Phòng hiện đều không còn trẻ. Người trẻ nhất cũng ngoài 30 tuổi. Cao tuổi nhất đã hơn 80. Những hội viên mới được kết nạp 5 năm trở lại đây gồm 19 tác giả thơ, 4 tác giả văn xuôi và 2 tác giả thuộc lĩnh vực lý luận phê bình chủ yếu ở độ tuổi 60 hoặc trên 60. Vậy mới có tình trạng, tuy là hội viên trẻ song thực tế tuổi của các hội viên mới đều xuýt xoát “xưa nay hiếm”. Nhà văn Đình Kính khi nói đến điều này không giấu tiếng thở dài. Bởi nhìn tổng thể, nòng cốt của hoạt động sáng tác văn học nghệ thuật thành phố vẫn là những nhà văn thuộc thế hệ chống Mỹ và một số nhà văn cầm bút sau năm 1975. Những tên tuổi nổi bật của làng văn học Hải Phòng hiện nay chủ yếu là những gương mặt quen thuộc thế hệ U60-70 như Thi Hoàng, Lưu Văn Khuê, Bão Vũ, Vũ Hoàng Lâm, Tô Ngọc Thạch, Kim Chuông…

Bối cảnh già hóa lực lượng sáng tác văn học đất Cảng đặt ra thực tế đáng lo ngại về lộ trình “trẻ hóa”. Lộ trình này dường như đang bị kéo chậm lại, thậm chí “ngủ quên”. Điều này thể hiện qua sáng tác nhát gừng, không đều tay của những cây viết trẻ có tiềm năng. Ngay cả hoạt động của những câu lạc bộ viết trẻ hay Ban Văn trẻ Hội Nhà văn Hải Phòng thời gian qua cũng không thường kỳ. Sinh hoạt của các thành viên mang tính “ngẫu hứng” hoặc “xuân thu nhị kỳ”. Chưa có giải pháp hay kế hoạch dài hơi để phát hiện, bồi dưỡng lực lượng kế cận. Hội chuyên ngành và Ban Văn trẻ cũng chưa có những hoạt động cụ thể, thiết thực để thúc đẩy phong trào sáng tác hoặc chủ trì tổ chức các cuộc thi, xây dựng giải thưởng văn học trẻ trong nhà trường để thu hút các cây viết trẻ trong cộng đồng tham gia. Vì vậy, sinh hoạt sáng tác trẻ còn ở phạm vi hẹp nếu không muốn nói chỉ mang tính nội bộ.

Đánh thức tiềm năng trẻ

Văn học cần sự kế cận. Tre già càng cần lớp măng mới trưởng thành để nối tiếp chặng đường sáng tạo, góp phần xây dựng bề dày của đời sống văn chương thành phố. Vì thế, lộ trình “trẻ hóa” lực lượng sáng tác văn học Hải Phòng cần được tăng tốc trước khi đội ngũ hội viên lâu năm tuổi ngày càng cao.

Thông tin đáng mừng được nhà thơ Nguyễn Đình Minh, Chi hội trưởng Chi hội nhà văn Việt Nam tại Hải Phòng, Trưởng Ban Văn trẻ Hội Nhà văn thành phố nhiệm kỳ 2013-2018 cung cấp mở ra những hy vọng trong phát hiện và bồi dưỡng lực lượng sáng tác kế cận của văn học quê hương. Theo nhà thơ Nguyễn Đình Minh, thời gian qua, nhiều cây viết có tiềm năng được Ban Văn trẻ phát hiện và trau dồi, đưa vào sinh hoạt tại Câu lạc bộ những người viết văn trẻ của thành phố. Nhiều thành viên câu lạc bộ sau đó có những bước tiến trong sáng tác và được giới thiệu, kết nạp vào Hội Nhà văn Hải Phòng. Có những thành có sách xuất bản được đánh giá cao. Trong đó có gương mặt đang còn ngồi trên ghế nhà trường như Khánh Linh, sinh viên Trường đại học Y Dược Hải Phòng; Nguyễn Minh Hoàng, sinh viên Trường đại học Hàng hải Việt Nam và nhiều bạn trẻ khác.

Câu chuyện này gợi nhớ đến hoạt động của Câu lạc bộ sáng tác văn học trẻ của Hội Nhà văn thành phố từ năm 1999. Từ cái nôi ấy, nhiều cây viết tiềm năng được phát hiện, giúp đỡ và bồi dưỡng để trở thành lực lượng sáng tác nòng cốt trong đội ngũ các nhà văn, nhà thơ trẻ hiện nay. Như nhà lý luận phê bình Lương Kim Phương, nhà văn Nguyễn Hoàng Lược… Sau này, hoạt động sáng tác trẻ còn có thêm những gương mặt sáng như Nguyễn Thị Thùy Linh, Phạm Thúy Nga, Cù Thị Thương, Bùi Thị Thu Hằng, Nguyễn Tuấn, Bùi Hải Yến… Có những cây viết thể hiện tài năng trên nhiều lĩnh vực như thơ, dịch thuật, tản văn… tạo sự đa dạng trong hoạt động sáng tác của văn chương thành phố.

Đáng mừng là, trong khi chờ “măng” lên, đội ngũ các nhà văn, nhà thơ “tre già” của Hải Phòng hiện vẫn miệt mài “cày” trên cánh đồng chữ nghĩa để cho ra nhiều sản phẩm tinh thần, đóng góp vào đời sống văn chương nhộn nhịp của thành phố. Như thông tin tổng kết của Hội Nhà văn Hải Phòng, trong 5 năm (2013-2018), các nhà văn hội viên Hội Nhà văn Hải Phòng xuất bản hơn 80 đầu sách. Có thêm 4 hội viên được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam. Nhiều nhà văn giành các giải thưởng văn chương danh giá trong nước, quốc tế và thành phố. Hội viên Hội Nhà văn Hải Phòng tích cực lao động sáng tạo, tham gia nhiều trại sáng tác trung ương và địa phương. Có 71 hội viên được đề nghị hỗ trợ sáng tác trong thời gian này. Nhiều hội viên có tác phẩm được tổ chức tọa đàm văn chương…

Trở lại với thông tin mà nhà thơ Nguyễn Đình Minh cho biết về tiềm năng trẻ hóa đội ngũ sáng tác kế cận, rõ ràng Hải Phòng không thiếu nguồn sáng tác trẻ. Vấn đề là cần có giải pháp phát hiện, bồi dưỡng để các cây viết phát huy sở trường và giữ được niềm đam mê với sáng tác. Muốn như vậy, cần xây dựng và duy trì những sân chơi, diễn đàn văn học dành cho những cây viết trẻ không chuyên, các cây viết đến từ các trường phổ thông, cao đẳng, đại học trên địa bàn thành phố. Cùng với đó, tổ chức thường xuyên các cuộc thi sáng tác văn học hướng tới những đối tượng này. Qua đó, kịp thời phát hiện những hạt nhân để tăng tốc lộ trình trẻ hóa của lực lượng sáng tác văn học quê hương.

THÙY LINH – Báo Hải Phòng 30/11/2018