Điểm mới trong Luật Tố cáo 2018: Mở rộng diện bảo vệ đối với người tố cáo

Luật Tố cáo 2018 được kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa 14 thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2019. Sau đây, Chánh Thanh tra thành phố NGUYỄN HẢI BÌNH trả lời phỏng vấn Báo Hải Phòng về những điểm mới quan trọng của Luật Tố cáo 2018.

Luật Tố cáo 2018 vẫn quy định chỉ có hai hình thức tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp.

Trong ảnh: Cán bộ phòng tiếp công dân, UBND quận Lê Chân nhận đơn thư trực tiếp từ người dân.

– Đề nghị đồng chí cho biết, người dân tố cáo qua thư điện tử, điện thoại, fax có được chấp nhận trong Luật Tố cáo 2018?

– So với luật hiện hành, Luật Tố cáo 2018 có nhiều quy định cụ thể hơn trên nguyên tắc bảo đảm công khai, minh bạch, vừa tạo điều kiện cho người dân thực hiện quyền, vừa không bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật…

Luật Tố cáo năm 2018 vẫn quy định chỉ có hai hình thức là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp. Quy định như vậy nhằm xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng tố cáo tràn lan, tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người tố cáo; đồng thời bảo đảm tính khả thi cho các cơ quan, đơn vị khi tiếp nhận, xử lý, xác minh tố cáo.

Song, để không bỏ lọt các hành vi vi phạm pháp luật, người tố cáo vẫn có thể tố cáo qua thư điện tử, điện thoại, fax… với điều kiện phải có bằng chứng và cơ sở để kiểm tra. Điều 25 Luật Tố cáo 2018 quy định: Nếu nội dung tố cáo qua các kênh này rõ ràng, cụ thể về hành vi vi phạm pháp luật và có cơ sở để xác minh, thì cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp nhận tiến hành kiểm tra, thanh tra, xử lý theo thẩm quyền hoặc chuyển đến cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét giải quyết.

– Thực tế, một số người lạm dụng quyền tố cáo gây mất trật tự trị an, ảnh hưởng đến uy tín, danh dự người bị tố cáo và thời gian, công sức giải quyết của các cơ quan Nhà nước. Luật Tố cáo mới có hạn chế được tình trạng này?

– Thực trạng khá phổ biến hiện nay là nhiều vụ việc khiếu nại được giải quyết đúng trình tự, thẩm quyền, theo quy định của pháp luật, song người khiếu nại không đồng ý, chuyển sang tố cáo người giải quyết khiếu nại, khiến tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài, khó dứt điểm. Do đó, Điều 29, Luật Tố cáo 2018 quy định bổ sung, trường hợp tố cáo xuất phát từ thực trạng trên, thì chỉ thụ lý tố cáo khi người tố cáo cung cấp được thông tin, tài liệu, chứng cứ, xác định người giải quyết khiếu nại có hành vi vi phạm pháp luật. Quy định như vậy để khắc phục tình trạng tố cáo tràn lan, đáp ứng yêu cầu giải quyết tố cáo hiện nay.

Một điểm mới trong Luật Tố cáo 2018 là quy định về việc rút đơn tố cáo. Tuy nhiên, để tránh việc rút tố cáo do bị dụ dỗ, mua chuộc, ép buộc hoặc rút tố cáo để trốn tránh trách nhiệm do cố ý tố cáo sai sự thật, lạm dụng quyền rút tố cáo, Luật quy định cụ thể điều kiện, yêu cầu, trách nhiệm của việc rút tố cáo. Ví dụ: Người tố cáo rút tố cáo mà người giải quyết xét thấy hành vi bị tố cáo có dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc có căn cứ xác định việc rút tố cáo do bị đe dọa, mua chuộc, thì vụ việc tố cáo vẫn được giải quyết. Hoặc người tố cáo rút tố cáo, nhưng có căn cứ xác định người tố cáo lợi dụng việc tố cáo để vu khống, xúc phạm, gây thiệt hại cho người bị tố cáo thì vẫn chịu trách nhiệm theo quy định pháp luật về hành vi tố cáo của mình, nếu gây thiệt hại phải bồi thường.

Ngoài ra, Luật Tố cáo 2018 cũng cho phép người tố cáo được ra quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết tố cáo trong một số trường hợp cụ thể.

– Việc bảo vệ người tố cáo là rất cần thiết và được dư luận quan tâm, nhất là trong lĩnh vực đấu tranh, phòng, chống tham nhũng. Vậy trong Luật Tố cáo 2018, các quy định này được thể hiện như thế nào?

– Việc bảo vệ người tố cáo là nhằm bảo vệ, khuyến khích, động viên người dân dũng cảm đấu tranh chống lại các hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, tiêu cực, giúp các cơ quan nhà nước phát hiện và xử lý kịp thời. Luật Tố cáo 2018 xác định đối tượng được bảo vệ gồm người tố cáo, vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người tố cáo. Quy định như vậy vừa bảo đảm tính thống nhất với các luật hiện hành, đồng thời tập trung nguồn lực cho công tác bảo vệ, bảo đảm tính khả thi, đáp ứng yêu cầu giải quyết tố cáo. Luật Tố cáo 2018 mở rộng phạm vi bảo vệ, áp dụng đối với các đối tượng được bảo vệ nêu trên. Ngoài ra, người tố cáo còn được bảo vệ bí mật thông tin cá nhân. Khi có căn cứ xác định các đối tượng cần được bảo vệ, người giải quyết tố cáo, cơ quan khác có thẩm quyền tự quyết định hoặc theo đề nghị của người tố cáo, áp dụng biện pháp bảo vệ cần thiết.

– Đề nghị đồng chí cho biết điểm mới của quy trình giải quyết tố cáo?

– Luật Tố cáo 2018 rút ngắn thời gian giải quyết tố cáo xuống không quá 30 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ việc, thay vì 60 ngày như luật hiện hành. Với vụ việc phức tạp hoặc đặc biệt phức tạp, có thể gia hạn giải quyết một hoặc hai lần, mỗi lần không quá 30 ngày. Trình tự thủ tục giải quyết tố cáo được rút gọn bằng việc bãi bỏ quy định “Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo”, chỉ còn 4 bước, gồm: Thụ lý tố cáo; Xác minh nội dung tố cáo; Kết luận nội dung tố cáo; Xử lý kết luận nội dung tố cáo. Luật Tố cáo 2018 cũng ấn định thời gian gửi kết luận nội dung tố cáo, tiến hành việc xử lý tố cáo tương ứng là 5 và 7 ngày làm việc kể từ ngày ban hành kết luận nội dung tố cáo.

Liên quan đến việc công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo, Luật Tố cáo 2018 bổ sung hình thức công khai trên cổng thông tin điện tử hoặc mạng thông tin nội bộ của người giải quyết tố cáo, cơ quan, tổ chức, cá nhân ra quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo. Tuy nhiên, việc công khai này phải bảo đảm không làm tiết lộ thông tin về người tố cáo và những nội dung thuộc bí mật Nhà nước.

– Trân trọng cảm đồng chí!

Theo thống kê của Thanh tra thành phố, 6 tháng đầu năm 2018, toàn thành phố có 78 vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết/439 đơn tố cáo tiếp nhận. Cơ quan chức năng giải quyết 69 vụ, trong đó: Tố cáo đúng 11 vụ; tố cáo sai 22 vụ; tố cáo có đúng, có sai 9 vụ; tố cáo không có cơ sở giải quyết 27 vụ.

Hải Vân thực hiện – Báo Hải Phòng 31/8/2018