Cục Hải quan Hải Phòng: Những chiến công xuất sắc trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả

Với vai trò là “người gác cửa nền kinh tế” tại khu vực cảng biển lớn nhất miền Bắc, thường xuyên phải đối mặt với các loại tội phạm liên quan tới hoạt động xuất nhập khẩu, Cục Hải quan Hải Phòng luôn xác định đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Thường xuyên trau dồi nghiệp vụ, đạo đức cho CBCC; tích cực cải cách, hiện đại hóa; không chủ quan lơ là, mất cảnh giác, Hải quan Hải Phòng đã lập được nhiều chiến công xuất sắc trên mặt trận đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Vừa cải cách, vừa đề cao cảnh giác

Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng Nguyễn Duy Ngọc cho biết, Hải quan Hải Phòng đang tập trung thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 theo quyết định số 628 ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Mục tiêu đề ra là xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, góp phần bảo đảm an ninh an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia.

Đây là một trong những thách thức, áp lực lớn với ngành bởi vừa phải cải cách, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu nhưng cũng phải phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại. Thực hiện song song 2 nhiệm vụ, mỗi CBCC Hải quan Hải Phòng luôn phải tự học tập, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, giữ vững đạo đức tác phong và thường xuyên đề cao cảnh giác để phát hiện các vụ việc buôn lậu, gian lận thương mại qua biên giới với các thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó lường.

Cái khó hiện nay là 100% tờ khai tại Cục Hải quan Hải Phòng đã thực hiện trên môi trường điện tử. Hầu hết các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan được chuyển sang dạng dữ liệu điện tử, gửi qua hệ thống thông quan; 97% tờ khai hải quan không phải kiểm tra thực tế hàng hóa trong quá trình xuất khẩu, nhập khẩu. Như vậy, nếu chủ quan, lơ là, nghiệp vụ kém sẽ rất dễ dẫn tới việc bỏ lọt các vụ vi phạm.

Vì vậy, Cục Hải quan Hải Phòng yêu cầu các đơn vị trực thuộc gắn kết chặt chẽ giữa quản lý và phục vụ, vừa đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thông quan, tạo thuận lợi thương mại ở mức tối đa theo phương châm “Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm để phục vụ”, vừa kiểm soát tốt tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, góp phần bảo đảm an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội, giữ vững chủ quyền, lợi ích quốc gia, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng trên địa bàn quản lý và chống thất thu ngân sách.

Để đạt được mục tiêu trên, Cục Hải quan Hải Phòng xác định cải cách hành chính, hiện đại hóa Hải quan, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý rủi ro trên tất cả các lĩnh vực luôn là giải pháp hữu hiệu nhất. Cục chỉ đạo, yêu cầu các đơn vị triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp trong công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Cụ thể, tăng cường công tác trực ban, giám sát trực tuyến, chủ động thu thập, phân tích thông tin trên các Hệ thống nghiệp vụ, Hệ thống E-manifest nhằm xác định đối tượng trọng điểm ngay trước khi hàng hóa đến cảng để có biện pháp kiểm tra, kiểm soát, giám sát phù hợp. Đồng thời, vận hành hiệu quả các trang thiết bị hiện đại được Tổng cục Hải quan trang cấp như hệ thống camera giám sát trực tuyến tại khu vực cảng, kho, bãi; seal định vị điện tử trong việc giám sát quá trình vận chuyển các lô hàng XNK qua địa bàn. Đặc biệt là việc vận hành hiệu quả hệ thống máy soi (1 máy soi cố định, 5 máy soi di động, 1 máy soi hành lý tại sân bay), cùng với việc bố trí trực 24/7 để thực hiện việc kiểm tra hàng hóa ngay trong quá trình xếp dỡ từ phương tiện vận tải xuống cảng đã góp phần giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa từ 5% (năm 2020) xuống còn 3% (tháng 9/2023).

Việc giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa đã mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn cho doanh nghiệp, xã hội và giảm áp lực công việc cho CBCC. Việc kiểm tra bằng máy soi đối với các container là công cụ hữu hiệu trong việc đánh giá tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, phòng ngừa, ngăn chặn, răn đe đối với doanh nghiệp các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, đồng thời tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Cùng với đó, Cục Hải quan Hải Phòng phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng như Công an, Biên phòng, Cảnh sát biển, Quản lý thị trường, Cục Điều tra chống buôn lậu-Tổng cục Hải quan… Qua đó, kiểm soát tốt tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên địa bàn quản lý.

Phát hiện, xử lý nhiều vụ buôn lậu, gian lận thương mại lớn

Với nhận thức, cách làm và quyết tâm cao đó, từ tháng 1/2021 đến nay, Cục Hải quan Hải Phòng đã phát hiện, xử lý gần 10.000 vụ vi phạm, phạt tiền hơn 86 tỷ đồng; thu giữ số lượng lớn tang vật vi phạm là hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu, hàng giả, hàng hóa vi phạm Công ước Cites, ma túy (thu giữ 665kg nhựa cần sa trị giá 153 tỷ đồng, 76 bánh heroin, 10kg ma túy đá, 1.200 viên ma túy tổng hợp, 17,5kg ma túy tổng hợp dạng viên nén, 2kg ketamin,…; phát hiện 1 vụ nhập khẩu trái phép 19,5kg sừng tê giác trắng và 4 vụ nhập lậu tổng số 8,3 tấn ngà voi châu Phi; hàng chục container gỗ quý vi phạm Công ước Cites…).

Riêng trong 9 tháng năm 2023, toàn Cục đã phát hiện và xử lý vi phạm hành chính 2.939 vụ, tổng số tiền phạt là 31,1 tỷ đồng; khởi tố, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền khởi tố 12 vụ. Trong đó có một số vụ việc buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, buôn bán hàng giả mạo nhãn hàng hóa (giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa). Điển hình như 4 vụ nhập lậu ngà voi, sản phẩm ngà voi từ các nước châu Phi về cảng Hải Phòng (được cất giấu trong các container chứa lạc, sừng bò, gỗ,…) với tổng trọng lượng 8,3 tấn; lô hàng nhập khẩu là bỉm, tã Trung Quốc nhưng dán nhãn nhãn hàng hóa thể hiện xuất xứ Hàn Quốc; lô hàng khai là linh kiện lắp ráp tivi nhưng thực tế có trên 500 chiếc tivi không khai báo, được dán nhãn “Made in VietNam”; lô hàng xuất khẩu bột chè xanh, có xuất xứ từ Nhật Bản nhưng được dán lại nhãn phụ, khai báo xuất xứ Việt Nam để trốn tránh việc kiểm soát của cơ quan chức năng tại quốc gia nhập khẩu…

Đáng chú ý, Cục phát hiện nhiều vụ nhập khẩu hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, thu giữ hàng chục container hàng hóa vi phạm (các sản phẩm bản lề, khóa cửa và phụ kiện giả mạo thương hiệu Blum, KinLong, Việt Tiệp…; các sản phẩm đồ gia dụng, điện tử có thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn về chỉ dẫn địa lý, nhà sản xuất, xuất xứ hàng hóa…). Hầu hết các lô hàng này được nhập khẩu từ các quốc gia lân cận, trong khu vực với các thủ đoạn khá tinh vi.

Cụ thể như khai báo sai tên hàng, chủng loại vào các mặt hàng có mức độ rủi ro thấp để lợi dụng việc phân luồng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa; khai báo hàng không nhãn hiệu hoặc khai báo sang các nhãn hiệu khác để tránh việc kiểm tra, kiểm soát của cơ quan hải quan. Ngoài ra còn có tình trạng nhãn mác hoặc bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu, phân phối hàng hóa; giả mạo mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố, mã số mã vạch của hàng hóa hoặc giả mạo bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác; giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa hoặc nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa… Một số trường hợp sử dụng hình ảnh quốc kỳ hoặc ghi thông tin hàng hóa bằng ngôn ngữ của quốc gia giả mạo xuất xứ (tiếng Đức, Hàn, Nhật,…) nhằm gây nhầm lẫn, lừa dối người tiêu dùng.

Theo lãnh đạo Cục Hải quan Hải Phòng, một trong những thủ đoạn cơ bản của đối tượng buôn lậu là lợi dụng thị hiếu người tiêu dùng trong nước ưa thích sử dụng các dòng sản phẩm có thương hiệu, xuất xứ châu Âu (Anh, Đức, Ý, Pháp,…), Nhật Bản, Hàn Quốc và các nhãn hiệu hàng hóa có uy tín, chất lượng của Việt Nam… Từ đó đã có hành vi nhập khẩu hàng hóa giả mạo xuất xứ, nhãn hiệu với quy mô, tính chất ngày một tinh vi, phức tạp… gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất trong nước, gây thất thu ngân sách, thiệt hại đối với doanh nghiệp làm ăn chân chính và quyền lợi người tiêu dùng. Đây cũng là điều người tiêu dùng nên cảnh giác để tránh bị thiệt hại về kinh tế và cả sức khỏe nếu mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng đột lốt hàng hiệu có uy tín.

Với những chiến công xuất sắc trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, Cục Hải quan Hải Phòng vinh dự được Phó thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang gửi thư khen và Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng khen thưởng. Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng Nguyễn Duy Ngọc cho biết, đây là sự động viên, khích lệ xứng đáng, là nguồn động lực lớn lao để toàn thể CBCC Cục Hải quan Hải Phòng tiếp tục nỗ lực cống hiến, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao./.

Hồng Thanh