Luật Tiếp cận thông tin có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2018, tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân và nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước. Phóng viên Báo Hải Phòng phỏng vấn đồng chí LÃ THANH TÂN, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Giám đốc Sở Tư pháp thành phố về những nội dung cơ bản và công tác triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin trên địa bàn thành phố.
Người dân huyện Kiến Thụy xem bản đồ quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới.
– Đề nghị đồng chí cho biết tầm quan trọng và nội dung cơ bản của Luật Tiếp cận thông tin ?
– Quyền tiếp cận thông tin là một trong các quyền cơ bản của con người, của công dân, được ghi nhận trong Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền của Liên hợp quốc năm 1948, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 mà Việt Nam là thành viên. Ở nước ta, Hiến pháp năm 1992 lần đầu tiên xác định quyền được thông tin là quyền cơ bản của công dân và bảo đảm thực hiện quyền được thông tin của công dân, sau đó được kế thừa, phát triển tại các bản Hiến pháp tiếp theo. Việt Nam là nước thứ 122 trên thế giới ban hành Luật Tiếp cận thông tin.
Luật Tiếp cận thông tin gồm 5 chương, 37 điều, quy định những vấn đề liên quan nhằm bảo đảm người dân có thể thực hiện quyền tiếp cận thông tin của mình, bao gồm các nguyên tắc, trình tự, thủ tục thực hiện quyền tiếp cận thông tin, trách nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan nhà nước trong việc bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân. Tiếp cận thông tin không chỉ là một trong những quyền cơ bản của con người, mà còn là một công cụ quan trọng góp phần nâng cao khả năng điều hành của Chính phủ, tăng cường tính minh bạch, phòng và chống tham nhũng.
Luật quy định quyền tiếp cận thông tin là một trong những quyền cơ bản của công dân, tạo tiền đề cho việc hưởng các quyền và lợi ích khác và bảo đảm quyền tiếp cận thông tin mang lại ý nghĩa, lợi ích thực sự cho người dân, cũng như để thể chế hóa nội dung và tinh thần của Hiến pháp năm 2013 về việc ghi nhận, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân. Công dân được tiếp cận thông tin bằng hai cách thức: tự do tiếp cận thông tin được cơ quan nhà nước công khai và yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông thông tin bằng các hình thức, như trực tiếp đến trụ sở cơ quan cung cấp thông tin, qua mạng điện tử, qua dịch vụ bưu chính, fax. Người nước ngoài cư trú tại Việt Nam sẽ chỉ được cung cấp những thông tin có liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của họ.
Luật quy định cơ quan nhà nước có trách nhiệm cung cấp thông tin do mình tạo ra, trừ trường hợp thông tin công dân không được phép tiếp cận. Đối với trường hợp thông tin công dân được tiếp cận có điều kiện thì cung cấp thông tin khi có đủ điều kiện theo quy định. Riêng đối với UBND cấp xã, bên cạnh cung cấp thông tin do mình tạo ra còn cung cấp thông tin do mình nhận được.
– Đồng chí cho biết công tác tổ chức triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin trên địa bàn thành phố được thực hiện như thế nào?
– Ngay khi Luật Tiếp cận thông tin được thông qua, việc triển khai thi hành Luật được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong Chương trình công tác tư pháp năm 2017, 2018. UBND thành phố ban hành Chỉ thị, Kế hoạch và 2 văn bản chỉ đạo triển khai thi hành Luật, trong đó xác định rõ mục đích, yêu cầu, các nội dung công việc, thời hạn, tiến độ hoàn thành và phân công trách nhiệm cụ thể đối với các cơ quan, tổ chức có liên quan trong tổ chức triển khai thi hành Luật; đồng thời xác định cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc thực hiện các hoạt động triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin trên địa bàn thành phố.
Sở Tư pháp lập danh mục 30 quyết định của UBND thành phố có nội dung liên quan đến Luật, phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện rà soát; trình UBND thành phố sửa đổi, bổ sung, thay thế 2 văn bản; bãi bỏ toàn bộ 3 văn bản và công bố 2 văn bản hết hiệu lực.
UBND thành phố phối hợp Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị trực tuyến quán triệt thi hành Luật Tiếp cận thông tin đến lãnh đạo các Sở, ban, ngành; thành viên Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật thành phố, lãnh đạo UBND các quận, huyện. Sở Tư pháp tổ chức hội nghị giới thiệu, phổ biến Luật đến gần 500 cán bộ các sở, ban, ngành, quận, huyện, xã, phường; hướng dẫn việc xây dựng quy chế nội bộ của các cơ quan, đơn vị để thực hiện cung cấp thông tin theo quy định của Luật. Sở Tư pháp biên tập, in và phát hành 500 bộ “Tập tài liệu triển khai thi hành Luật Tiếp cận thông tin” đến các cơ quan, đơn vị và tổ chức đoàn thể; HĐND, UBND các quận, huyện và các xã, phường, thị trấn; in và phát hành 60.000 tờ gấp pháp luật… Sở phối hợp với Báo Hải Phòng, Đài Phát thanh – Truyền hình Hải Phòng và các cơ quan báo chí đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, công dân trong việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin. Hệ thống thông tin cơ sở tuyên truyền sâu rộng đến các địa bàn khu dân cư, tổ dân phố về các nội dung của Luật.
Sở Tư pháp chủ trì phối hợp với Sở Thông tin – Truyền thông hướng dẫn mẫu quy chế cung cấp thông tin nội bộ cho các cơ quan, đơn vị và thực hiện thống nhất. Đến nay, hầu hết cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố hoàn thành xây dựng chuyên mục “Tiếp cận thông tin”, ban hành quy chế nội bộ về cung cấp thông tin, công khai danh sách hơn 400 cán bộ đầu mối làm nhiệm vụ cung cấp thông tin trên trang thông tin điện tử, cổng thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị.
Từ ngày 1-7-2018, Sở Tư pháp và các sở, ban, ngành, UBND các quận, huyện, xã, phường trên địa bàn thành phố đảm nhận một công việc hoàn toàn mới: Tất cả văn bản do các cơ quan nhà nước soạn thảo mà không thuộc danh mục tài liệu mật thì chủ động công khai cho người dân biết, đưa lên mạng điện tử hoặc cổng thông tin điện tử, sẵn sàng cung cấp thông tin khi người dân có yêu cầu, bảo đảm quyền của người dân được tiếp cận thông tin chính thống từ các cơ quan nhà nước tạo ra thông tin.
– Trân trọng cảm ơn đồng chí !
Lê Hạnh thực hiện – Báo Hải Phòng 03/8/2018
