Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp trong các FTA giữa ASEAN với các đối tác về cơ bản là tương tự nhau, chỉ khác ở thời gian giải quyết một thủ tục.
Quá trình giải quyết tranh chấp trong các FTA giữa ASEAN với các đối tác được thể hiện qua các bước sau:
– Bước 1: Tham vấn giữa các bên
– Bước 2: Quá trình xét xử của trọng tài
– Bước 3: Thực thi phán quyết, trong đó có khả năng áp dụng các biện pháp trả đũa, trong trường hợp bên thua kiện không thi hành phán quyết.
Cụ thể như sau:
- Giai đoạn tham vấn gồm các bước
– Yêu cầu tham vấn
Bên khiếu nại có quyền yêu cầu Bên bị khiếu nại tiến hành tham vấn, nếu thấy Bên bị khiếu nại có hành động không phù hợp hoặc không thực hiện nghĩa vụ của mình theo các cam kết.
Yêu cầu tham vấn phải được lập thành văn bản, nêu rõ hành động cụ thể bị khiếu nại, cơ sở thực tiễn và pháp lý của việc khiếu nại.
Bên khiếu nại phải gửi yêu cầu tham vấn tới Bên bị khiếu nại và các bên khác trong hiệp định.
-Trả lời yêu cầu tham vấn
Nếu có yêu cầu tham vấn, Bên bị khiếu nại phải ngay lập tức thông báo cho tất cả các bên về việc nhận được yêu cầu tham vấn. Bên bị khiếu nại phải trả lời yêu cầu tham vấn trong thời hạn 7 ngày ( với FTA ASEAN- Trung Quốc, ASEAN- Hàn Quốc, ASEAN- Úc- Niu-di-lân) hoặc 10 ngày ( với FTA ASEAN- Nhật Bản, ASEAN- Ấn Độ) kể từ ngày nhận được yêu cầu tham vấn.
-Tiến hành tham vấn
Bên bị khiếu nại phải tiến hành việc tham vấn với tinh thần thiện chí trong thời hạn không quá 30 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu, với mục tiêu đạt được giải pháp thỏa đáng cho các bên.
Đối với trường hợp khẩn cấp, bao gồm hàng hóa dễ hỏng, thì Bên bị khiếu nại phải tiến hành tham vấn trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu tham vấn.
Quá trình tham vấn phải được giữ bí mật và không ngăn cản quyền của các bên được sử dụng các thủ tục tố tụng khác.
Về quy trình xét xử của Ủy ban trọng tài
Trình tự thủ tục làm việc của Hội đồng/ Ủy ban trọng tài ( tùy tên gọi theo từng FTA) trong các cơ chế FTA giữa ASEAN với các đối tác đều theo cơ chế vụ việc, theo đó, các bên tranh chấp gửi hồ sơ đệ trình lên Hội đồng trọng tài. Tiếp đó, các bên sẽ có cơ hội bày tỏ ý kiến, quan điểm của mình, trực tiếp trước Hội đồng trọng tài tại các phiên điều trần. Hội đồng trọng tài sẽ căn cứ vào các thông tin được cung cấp, quan điểm được các bên thể hiện và cũng có thể là ý kiến tư vấn của các chuyên gia để có kết luận về vụ việc và ra các khuyến nghị phù hợp.
Sự tham gia của Bên thứ ba
Bên thứ ba, trước khi tham gia vào quá trình giải quyết tranh chấp, phải gửi thông báo bằng văn bản cho các bên tranh chấp. Phạm vi tham gia của Bên thứ ba trong quá trình tranh chấp cũng bị giới hạn. Ý kiến của Bên thứ ba có thể được phản ánh trong báo cáo của Hội đồng trọng tài.
