Mới đầu mùa mưa nhưng người dân Hải Phòng đang dấy nên nỗi lo ngại về hệ thống thoát nước của thành phố. Ai cũng nhận thấy là tình trạng ngập lụt đang dần trở nên nghiêm trọng hơn; sức chịu đựng của hệ thống thoát nước kém hơn; nhiều khu vực ngập sâu hơn và ngập lâu hơn so với dự báo.
Nỗi lo ngập lụt đang thường trực, trở thành một trong những mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan quản lý và người dân thành phố. Bởi vậy, hễ cứ mưa là lo bị lụt và hậu quả, thiệt hại không nhỏ. Nỗi lo ngay ngáy mỗi khi trời mưa là có thật.
Đi tìm nguyên nhân cho thấy, hệ thống thoát nước của thành phố lâu nay chưa được quan tâm xứng tầm. Tốc độ phát triển đô thị thì rất nhanh nhưng hạ tầng kèm theo, trong đó có hệ thống thoát nước chưa theo kịp. Đã có thời, Hải Phòng được đánh giá là ít lụt lội hơn các tỉnh, thành phố lớn khác nhưng bây giờ đang có dấu hiệu trầm trọng hơn. Chỉ vì ít được đầu tư và ý thức của một bộ phận doanh nghiệp, người dân kém, làm ảnh hưởng tới hệ thống thoát nước chung.
Chỉ điểm qua một vài con số cũng cho thấy nỗi lo lắng về tình trạng ngập lụt không hề nhỏ. Những năm gần đây, quá trình đô thị hóa làm cho ao hồ, kênh mương bị san lấp; đất đai bị bê tông hóa làm gia tăng bề mặt không thấm nước; quá trình tự thấm nước trong đô thị giảm, gây nên hiện tượng gia tăng các dòng chảy mặt trong đô thị và nước không có nơi để chứa.
Chỉ tính trong gần 20 năm qua, trên địa bàn 4 quận trung tâm là Hồng Bàng, Ngô Quyền, Lê Chân, Hải An, mương thoát nước từ 53,6km giảm còn 24,4km; riêng quận Hải An từ 39,8km chỉ còn 15,5km; không ít diện tích mương bị lấn chiếm do sự thiếu ý thức của con người.Việc thay thế mương bằng hệ thống cống hộp, cống tròn tuy đáp ứng nhu cầu phát triển đô thị nhưng góp phần làm thu hẹp dòng chảy; đường thoát nhiều khu vực bị gấp khúc, đều là những nguyên nhân làm cho nước thoát chậm, thời gian ngập lụt lâu mỗi khi mưa lớn.
Một lý do nữa là các hồ điều hòa cũng bị giảm dần cả về số lượng và chức năng. Theo Quyết định số 510 ngày 8/3/2018 của UBND thành phố, diện tích hồ điều hòa theo quy hoạch của 4 quận trung tâm cần 124,13ha nhưng đến nay, 12 hồ điều hòa do Công ty TNHH MTV Thoát nước Hải Phòng đang quản lý chỉ có diện tích khoảng 75ha, tức là chỉ đạt 60% so với quy hoạch đã được phê duyệt. Việc thiếu diện tích hồ điều hòa làm khả năng lưu trữ nước mưa gặp nhiều hạn chế. Với những cơn mưa có cường độ trên 100mm, kết hợp triều cường sẽ xảy ra ngập lụt, đặc biệt là các điểm có cao độ nền hiện trạng thấp.
Để giải quyết vấn đề này, từ hàng chục năm nay, Hải Phòng đã thực hiện dự án thoát nước mưa, nước thải và quản lý chất thải rắn nhưng tiến độ quá chậm. Mặt khác, nhiều dự án kéo dài, chậm tiến độ cũng tác động tiêu cực tới hệ thống thoát nước như: Khu đô thị nối đường Lạch Tray với đường Hồ Sen-cầu Rào 2; dự án cải tạo thoát nước khu vực Đường Thuyết thi công dở dang, không bảo đảm kỹ thuật gây ảnh hưởng đến việc tiêu thoát nước của khu vực Đình Đông, Bốt Tròn, một phần phường Đông Hải và phường Hàng Kênh; dự án Khu đô thị mới Ngã Năm-Sân bay Cát Bi kéo dài gần 20 năm, nhiều khu vực nằm trong quy hoạch treo cũng làm ảnh hưởng đến việc tiêu thoát nước của nhiều khu vực thuộc quận Ngô Quyền…
Hải Phòng được xác định là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Số trận mưa có cường độ hơn 100mm sẽ càng nhiều thêm, thậm chí lên tới 150-200mm. Và như thế thì nỗi lo ngập lụt càng lớn. Người dân đang trông chờ thành phố có các biện pháp nhanh hơn, quyết đoán hơn để khắc phục tình trạng ngập lụt, cả trước mắt và lâu dài. Theo đó, rà soát, quy hoạch lại hệ thống thoát nước phù hợp với tiến trình đô thị hóa là cần thiết nhưng cũng cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, nhất là các dự án liên quan tới thoát nước đô thị để cải thiện tình hình trước mắt, giảm nỗi lo cho nhân dân mỗi khi mưa xuống./.
Hồng Thanh
