Chuyện thời cuộc: Nghĩ về thị trường xăng dầu

Có lẽ trong hàng chục năm qua, chưa năm nào thị trường xăng dầu trong nước có diễn biến khó chịu như năm 2022 này. Nói là “khó chịu”, bởi lẽ kể cả lúc giá xăng dầu tăng liên khúc cho đến lúc giảm mạnh, đều đem đến những cảm giác bất an cho người tiêu dùng.

Nhìn lại khoảng nửa đầu năm, giá xăng dầu trong nước liên tục tăng cao, các kỷ lục mới được thiết lập không ngừng nghỉ. Cũng trong thời gian này, thị trường hàng hóa được phen biến động mạnh, hầu hết các mặt hàng đều tăng giá, từ lương thực, thực phẩm thiết yếu cho đến đồ gia dụng, hàng tiêu dùng công nghệ cao.

Và dĩ nhiên, một trong những nguyên nhân được giải thích là do sự tăng của giá xăng dầu, bởi lẽ nhóm hàng đặc biệt nhạy cảm này giữ quyền chi phối khá lớn trong cấu thành sản phẩm tới thị trường.

Xăng dầu tăng giá vì biến động của thị trường thế giới là khỏi phải bàn cãi, khi cuộc chiến giữa Nga-Ukraine bùng nổ và chưa có hồi kết, một cuộc chiến khác mang tên thương mại cũng bùng phát trong quá trình cấm vận lẫn nhau giữa các nền kinh tế lớn.

Cũng khỏi phải nói đến những tác động khi giá cả hàng hóa thị trường tăng, hậu quả của nó là lạm phát khi mặt bằng giá mới được hình thành, là bất ổn cung cầu, là xáo trộn chi tiêu dẫn đến an sinh xã hội lao đao, trong bối cảnh mọi vết thương chưa thực sự lành sau cuộc chiến với đại dịch Covid-19.

Nhìn vào thành tựu trên cơ sở so sánh những tác động liên quan với nhiều nền kinh tế khác trong khu vực và thế giới, gồm cả nền kinh tế phát triển và đang phát triển như Việt Nam, cho thấy chúng ta đã có những bước tiến vượt bậc. Tổng sản phẩm quốc nội của ta tiếp tục tăng trưởng, lạm phát cũng được kiểm soát khá hiệu quả, nhiều phân ngành kinh tế vẫn bứt phá, chính trị và xã hội cơ bản ổn định…

Trở lại với giá xăng dầu trong nước, giữa những tác động đã dược xác định từ bên ngoài cơ bản vẫn vậy, nhưng bất ổn trong cán cân cung-cầu của thị trường xăng dầu đang diễn ra là đáng lo.

Khi mà giá xăng dầu không quá cao, thậm chí thấp hơn so với dự báo trước đó, nhưng hiện tượng người dân phải xếp hàng hoặc chờ phân phối trước các cửa hàng xăng dầu là điều nhiều chục năm qua chưa từng diễn ra. Cho thấy, thị trường xăng dầu đang tiềm ẩn những nguyên nhân nội tại, trong việc hài hòa lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Thời gian qua, những vấn đề của thị trường xăng dầu đã làm “nóng” cả nghị trường Quốc hội, là câu chuyện thời sự trong điều hành của Chính phủ. Nhưng những giải pháp thực sự hiệu quả vẫn chưa phát lộ, bởi lẽ chúng ta đang vận hành mọi hoạt động theo cơ chế thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước, có những vấn đề không thể khắc phục trong một sớm một chiều. Nhưng tin tưởng rằng, mọi rào cản chúng ta đã vượt qua ngoạn mục, và thách thức lần này cũng vậy.

Hoàng Minh