Chống thất thu thuế trong các doanh nghiệp FDI, nhà thầu, xây dựng cơ bản: Thời điểm nước rút

10 tháng của năm 2019, tổng số thu nộp vào ngân sách nhà nước đạt 20.750 tỷ đồng, bằng 86,8% dự toán pháp lệnh, tăng 14,1% so với cùng kỳ. Góp phần trong kết quả chung đó có sự đóng góp không nhỏ của khu vực doanh nghiệp FDI, nhà thầu, xây dựng cơ bản…

Những kết quả đáng ghi nhận

Tại cuộc họp của Tổ công tác đôn đốc, chống thất thu thuế trong các DN FDI, nhà thầu, thuế xây dựng cơ bản, Phó Cục trưởng Cục Thuế Hải Phòng Nguyễn Huy Nhặn cho biết: 10 tháng năm 2019, kinh tế xã hội thành phố đạt được những kết quả nổi bật, toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Nhiều doanh nghiệp (DN) lớn trong nước và nước ngoài tiếp tục chọn Hải Phòng để đầu tư các dự án lớn. Thu hút vốn đầu tư theo hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài của thành phố 10 tháng qua đạt hơn 1,152 tỷ USD. Hiện Hải Phòng có 596 DN FDI đang hoạt động, tăng 75 DN so với thời điểm cuối năm 2018 với tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực là 17,623 tỷ USD.

Ông Nhặn cho biết, so với các khu vực khác có thể nói số thu thuế đối với các DN FDI được coi là một điểm sáng. Cụ thể lũy kế 10 tháng năm 2019, tổng số thu ngân sách nội địa đạt 3.983 tỷ đồng, đạt 132,8% dự toán pháp lệnh, 122,6% dự toán HĐND, tăng 32% so với cùng kỳ. Đây là khu vực có tốc độ tăng cao hơn so với khu vực DN nhà nước trung ương, DN nhà nước địa phương.

Cũng theo ông Nhặn, đối với khu vực nhà thầu nước ngoài hoạt động xây dựng trên địa bàn thành phố, 10 tháng số thu ngân sách đạt 1.942 tỷ đồng, tăng 128,7% so với cùng kỳ. Trong đó thu thuế nhà thầu từ dự án Vinfast là 824 tỷ đồng, thuế nhà thầu dự án xây dựng công trình cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện là 261 tỷ đồng…

Đối với hoạt động xây dựng cơ bản tư nhân và thuế nhà thầu vãng lai ngoại tỉnh, số thu ngân sách 10 tháng qua đạt trên 373 tỷ đồng. Trong đó có những địa phương có số thu khá như khu vực Hồng Bàng – An Dương, Lê Chân, Cát Hải, Ngô Quyền…

Theo phân tích của ông Nhặn, đối với số thu từ khu vực FDI, kết quả thực hiện 10 tháng mặc dù tăng 32% so với cùng kỳ là vì lý do khách quan đột biến do thu nợ được gia hạn của các nhà thầu thực hiện dự án Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện trên 261 tỷ đồng; phát sinh nộp thuế thu nhập doanh nghiệp từ chuyển nhượng vốn gần 77 tỷ đồng của Công ty CP KCN Đình Vũ và Công ty TNHH vận tải quốc tế Việt – Nhật; Công ty TNHH LG Inoteck kê khai nộp quyết toán thuế nhà thầu nộp hộ tăng trên 58,5 tỷ đồng. Hay tăng trên 164 tỷ đồng của Công ty TNHH LG Electronics Việt Nam Hải Phòng…

Ông Nhặn phân tích cụ thể: Nếu trừ tiền thuế nhà thầu nước ngoài và các khoản thu phát sinh đột biến không ổ định từ chuyển nhượng vốn, quyết toán thuế nhà thầu… thì số thực thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN FDI chỉ tăng 10% so với cùng kỳ. Bởi năm 2019, Hải Phòng có 190 dự án đầu tư hoạt động tại các khu kinh tế, KCN như Đình Vũ, Nam Đình Vũ, Tràng Duệ, VSHIP là khu kinh tế được hưởng ưu đãi thuế suất và thời gian miễn giảm thuế thu nhập DN. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhiều dự án mức đầu tư lớn nhưng thuế thu nhập DN nộp thấp.

Mặt khác, theo quy định thuế GTGT đối với hàng hóa xuất khẩu hưởng thuế suất thuế 0% và doanh thu hàng hóa, dịch vụ của các DN chế xuất không chịu thuế GTGT. Năm 2018 Hải Phòng có 116 DN chế xuất, năm 2019 tăng lên 137 DN có doanh thu phát sinh rất lớn nhưng không phải kê khai nộp thuế GTGT đối với hoạt động sản xuất chính.

Từ những nguyên nhân trên cho thấy nếu loại trừ các yếu tố thu không ổn định thì mặc dù thành phố thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn, tốc độ tăng trưởng, kim ngạch xuất khẩu cao nhưng thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh và số nộp ngân sách chưa tương ứng. Ngoài ra vẫn còn nhiều DN FDI hoạt động sản xuất kinh doanh kém hiệu quả khiến cho số nộp ngân sách giảm mạnh so với năm trước.

Bên cạnh đó, công tác thu ngân sách từ hoạt động xây dựng cơ bản tư nhân, thuế nhà thầu xây dựng vãng lai cũng đối mặt với không ít khó khăn do một số chính quyền địa phương, Hội đồng tư vấn thuế các phường và các ban ngành chưa thực sự chủ động trong việc quản lý thuế đối với nhà thầu xây dựng các công trình riêng lẻ trên địa bàn. Việc xác định căn cứ tính thuế và đối tượng chịu thuế có nhiều khó khăn do các chủ thầu xây dựng thường không tự kê khai, ý thức chấp hành chưa cao. Việc xin giấy phép xây dựng do chủ nhà tự thực hiện nên việc đề nghị chủ hộ có công trình xây dựng kê khai nộp thuế dễ gây ra phản ứng. Hiện hầu hết thu theo hình thức vận động chủ hộ (chủ đầu tư) nộp thay cho nhà thầu thi công xây dựng nên số thu không sát với doanh thu thực tế.

Mặt khác, các sở ngành còn chưa thống nhất mức đơn giá xây dựng cho các cấp nhà ở để các địa phương làm căn cứ thu; việc bỏ quy định đăng lý mã số thuế nhà thầu vãng lai cũng là những khó khăn ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác thu ngân sách thời gian qua…

Không được buông lỏng…

Năm 2019, ngành Thuế Hải Phòng phấn đấu đạt số thu 27.000 tỷ đồng. Để đạt được mục tiêu này, 2 tháng cuối năm phải thu trên 6.000 tỷ đồng. Trong những năm qua, phải ghi nhận những đóng góp quan trọng của khu vực DN FDI, nhà thầu, thuế xây dựng cơ bản đối với tổng thu của toàn thành phố.

Do đó tại cuộc họp đôn đốc thu ngân sách của Tổ công tác đôn đốc, chống thất thu thuế trong các DN FDI, nhà thầu, thuế xây dựng cơ bản do Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Thành, nhiều vấn đề đã được các thành viên của tổ là lãnh đạo các sở ngành hữu quan như Cục Thuế, Sở Kế hoạch đầu tư, Tài nguyên môi trường, Ban quản lý khu kinh tế… phân tích, chỉ ra những mặt được và tồn tại hạn chế nhằm tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhất trong triển khai công tác tiếp theo.

Trong đó một điều rất đáng ghi nhận là sự phối hợp chặt chẽ và hiệu quả giữa Cục Thuế – cơ quan thường trực – với các sở ngành trong việc rà soát điều chỉnh lại Giấy phép đầu tư, Giấy chứng nhận đầu tư ghi ưu đãi thuế không đúng pháp luật thuế thu nhập DN; rà soát việc đầu tư và hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN FDI cũng như kiểm tra, rà soát việc tạm dừng, chấm dứt hoạt động của các DN khi hết hạn Giấy chứng nhận đầu tư…

Ghi nhận những nỗ lực của trong việc triển khai thu thuế trong các doanh nghiệp FDI, nhà thầu, xây dựng cơ bản, đặc biệt là điểm sáng trong lĩnh vực DN FDI có sự tăng trưởng cao so với kế hoạch nhưng Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Thành – tổ trưởng tổ công tác – cũng chỉ rõ nhiệm vụ 2 tháng cuối năm không được lơi là.

 Phó Chủ tịch UBND TP cũng chỉ ra những tồn tại trong cơ chế phối hợp quản lý, trong đó có việc quản lý thu hoạt động xây dựng cơ bản tư nhân và thuế nhà thầu vãng lai ngoại tỉnh giữa các quận huyện chưa đều tay. Chính quyền một số địa phương, Hội đồng tư vấn thuế các phường và các bàn ngành còn chưa thực sự chủ động vào cuộc và coi đó là trách nhiệm của mình. Đồng thời nhấn mạnh thời gian từ nay đến cuối năm chỉ còn 2 tháng, trong khi nhiệm vụ chung cho công tác thu vẫn còn rất lớn.

Do đó để hoàn thành kế hoạch được giao, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Thành yêu cầu Sở Kế hoạch đầu tư, Ban quản lý khu kinh tế và Cục thuế thường xuyên rà soát Giấy phép đầu tư, Giấy chứng nhận đầu tư ghi ưu đãi thuế không đúng với quy định của pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp.

Phó Chủ tịch cũng yêu cầu tổ công tác cần rà soát kỹ lưỡng, nắm chắc các trường hợp phải kê khai nộp thuế trên địa bàn thành phố hoạt động trong lĩnh vực thầu xây dựng, xây dựng vãng lai. Sở Tài chính, Sở Xây dựng đề xuất đơn giá xây dựng cho các cấp nhà ở để các địa phương làm căn cứ tính thuế thống nhất trên địa bàn thành phố. Đồng thời các sở ngành thành viên trong tổ cần tăng cường hơn nữa trong công tác phối hợp cập nhật thông tin. Đặc biệt là giữa Cục Thuế, Sở Kế hoạch đầu tư, Ban quản lý khu kinh tế và UBND các quận huyện để nắm sát đối tượng, tiến độ công việc nhằm thu đúng, thu đủ, tránh tình trạng dây dưa, chây ì.

Bùi Hạnh