Ô nhiễm rác thải nhựa trên biển là một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng và cấp bách nhất hiện nay trên phạm vi toàn cầu. Theo báo cáo năm 2018 của chương trình môi trường Liên hợp quốc (UNEP), hàng năm trên thế giới sản xuất 400 triệu tấn nhựa và chỉ một số ít được tái chế (khoảng 9%), còn lại chủ yếu là chôn lấp, tiêu hủy. Một số lượng lớn sẽ theo nhiều hình thức khác nhau thải ra môi trường nước, đại dương gây nên vấn nạn rác thải nhựa toàn cầu.
Theo nghiên cứu của Tiến sỹ Jenna Jamback năm 2015 đã chỉ ra Việt Nam là một trong những quốc gia có lượng rác thải nhựa xả ra biển nhiều nhất trên thế giới, khối lượng rác thải nhựa từ Việt Nam ra biển dao động trong khoảng 0,28-0,73 triệu tấn/năm và đứng thứ 4 trên 20 quốc gia cao nhất.
Hải Phòng là thành phố cảng biển, do vậy chịu ảnh hưởng của rác thải nhựa trên biển là rất lớn. Rác thải nhựa ngoài nguồn gốc từ địa phương thì còn lượng lớn trôi dạt từ vùng biển khác đến. Những loại phao, xốp, nhựa, túi nilon, chai nhựa… là rác không phân hủy, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái, môi trường biển, gây nhiễm độc các loại hải sản nuôi trồng, đánh bắt khu vực ven bờ… làm cho nhiều giá trị của biển bị suy thoái. Ảnh hưởng trực tiếp và có thể thấy rõ nhất chính là 2 huyện đảo Bạch Long Vĩ và Cát Bà nơi có hệ sinh thái biển đa dạng và phong phú.
Với đặc điểm nằm xa đất liền nên tác động của rác thải sinh hoạt nói chung và rác thải nhựa nói riêng đang ảnh hướng rất lớn đến đời sống của bà con nhân dân tại huyện đảo Bạch Long Vĩ. Không chỉ ảnh hướng đến con người, với vị trí nằm giữa ngư trường Vịnh Bắc Bộ, có tài nguyên sinh vật biển đa dạng, phong phú, với nhiều hệ sinh thái biển tiêu biểu và là nơi trú ngụ, sinh sản của trên 1.000 loài sinh vật biển (bao gồm các loài hải đặc sản, các rạn san hô) nên rác thải nhựa đã và đang có tác động tiêu cực đến các hệ sinh thái và các loài sinh vật biển tại vùng biển quanh đảo.
Thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố về việc tổ chức phổ biến, thông tin, tuyên truyền, vận động tới các cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan và các đơn vị, người dân địa phương hưởng ứng phong trào “Chống rác thải nhựa”, thời gian qua, quân và dân huyện đảo Bạch Long Vĩ đã có những hành động thiết thực nhằm hạn chế sử dụng và tiến tới nói “không” với túi nilon và sản phẩm nhựa sử dụng một lần. Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị đóng chân trên địa bàn không sử dụng các loại nước uống đóng chai nhựa, các ly, cốc, ống hút nhựa sử dụng một lần trong các cuộc họp, hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác trong cơ quan, đơn vị.
Bên cạnh đó, công tác thu gom rác thải nói chung cũng được bà con nhân dân huyện đảo đặc biệt chú trọng. Chị Nguyễn Thị Mến – Liên đội thanh niên xung phong huyện Bạch Long Vĩ chia sẻ, như đã thành thông lệ từ nhiêu năm nay, cứ vào mỗi buổi sáng sớm, chị và các thành viên trong đội lại đi gom rác sinh hoạt của người dân địa phương. Tổ thu gom rác của chị gồm có 4 người chia làm 2 nhóm, mỗi nhóm luân phiên nhau phụ trách thu gom rác thải sinh hoạt trên đảo một tuần. Cùng với sự phát triển của huyện đảo, trung bình có gần 1 tấn rác được thu gom, xử lý mỗi ngày.
Cũng theo chị Mến, việc thu gom rác trên đảo còn gặp nhiều khó khăn, việc xử lý rác còn chưa triệt để, cùng với đặc thù của huyện là nơi tránh trú bão của nhiều tàu thuyền hoạt động đánh bắt tại vịnh Bắc Bộ nên nhiều thuyền viên khi lưu trú tại đảo còn chưa có ý thức trong việc giữ gìn vệ sinh chung, nhiều ngư dân còn xả rác thải bừa bãi, đặc biệt là rác thải nhựa sau mỗi hành trình dài lênh đênh trên biển.
Trước thực trạng trên, chính quyền huyện Bạch Long Vĩ đã phối hợp với các đơn vị, tăng cường công tác tuyên truyền cho bà con nhân dân trên đảo về tác hại của rác thải nói chung và rác thải nhựa nói riêng, nhằm nâng cao nhận thức cho nhân dân, thuyền viên mỗi khi lên đảo hiểu về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình trong việc giữ gìn môi trường chung, hạn chế thải rác nhựa trực tiếp xuống biển làm ảnh hướng đến hệ sinh thái xung quanh đảo.
Theo ông Trần Quang Tường – Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Bạch Long Vỹ, năm 2019, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ đã phối hợp với Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) và Trung tâm Hỗ trợ Phát triển xanh (GreenHub) tổ chức tập huấn và triển khai 2 đợt tập huấn theo dõi, giám sát rác thải nhựa.
Theo đó, Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ đã tổ chức tập huấn cho lực lượng đoàn viên thanh niên huyện Bạch Long Vĩ cùng triển khai giám sát rác thải nhựa vùng triều ven đảo. Kết quả sơ bộ đã có cơ sở dữ liệu về đặc điểm thành phần rác, xuất xứ, mật độ và tổng lượng rác thải nhựa vùng triều xung quanh đảo. Đây cũng cơ sở thông tin, dữ liệu quan trọng để Ban Quản lý Khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất, trình các cơ quan ban ngành liên quan giải pháp quản lý, xử lý rác thải nhựa hiệu quả.
Qua hoạt động tập huấn và triển khai thu gom rác thải nhựa, đã góp phần bảo vệ môi trường biển đảo, bảo vệ hệ sinh thái, các loài thủy sinh quanh đảo, nhất là nâng cao hiệu quả tuyền truyền về bảo vệ môi trường, phòng chống rác thải nhựa trên địa bàn huyện.
Ngoài ra, huyện cũng chỉ đạo Huyện đoàn, Đội thanh niên xung phong và các đoàn cơ sở lực lượng vũ trang đóng quan trên địa bàn đảo Bạch Long Vĩ, phối hợp với các đơn vị như hãng hàng không Vietjet… tổ chức lễ ra quân ‘‘Chung tay làm sạch biển nói không với rác thải nhựa’’ năm 2019. Qua đó, hàng chục tấn rác thải nhựa, rác thải sinh hoạt được thu gom xử lý, trả lại cảnh quan môi trường, góp phần giữ gìn hệ sinh thái quanh đảo.
TG
